Strona:Stefan Pawlik - Wrażenia z Wielkopolski.pdf/13

one z mniejszym ryzykiem, niżeli nasze gospodarstwa, a właśnie wysokie nakłady warunkuje ryzyko.
 Inwentarzem roboczym są w przeważającej liczbie konie, widoczny tu wpływ zasad, głoszonych przez jenerała Chłapowskiego, który, jak wiadomo, był zawziętym przeciwnikiem wołów roboczych. I rzeczywiście, w warunkach Księstwa jest koń roboczy w wielu bardzo wypadkach jedynie racyonalnem zwierzęciem roboczem. Przytem wychów konia roboczego jest połączony ze znacznym ryzykiem i wielkim wydatkiem, a tam właśnie można go częściej nabyć od małego hodowcy, niźli u nas w kraju. Koń zaś, przy wysokiej produkcyi i co za tem idzie znacznych odstawach, może być lepiej wyzyskany, mając więcej dni roboczych w ciągu roku. To też w zwiedzanych gospodarstwach nie widzieliśmy paradyerów, ale silne konie robocze, dostosowane do potrzeb gospodarstw. A w majątkach jednowioskowych nie widzieliśmy tak zwanych cugowych koni, jedno te od pługa i brony, zaprzęgane od czasu do czasu do pojazdów, wózków i t. p. I obok tej oszczędności, występuje druga, ważniejsza, rozpowszechniające się w bardzo silnej mierze kolejki polowe. Dziwne to dla nas, gdy ziemianin Wielkopolski, skarżąc się na odległość od kolei, woła: „Mam aż 10 kilometrów do stacyi!”. A będąc en gros producentem buraków cukrowych, ziemniaków i dowożąc znaczne ilości odpadków fabrycznych i innych środków pomocniczych do gospodarstwa, prowadzi własną kolejkę polową do najbliższego toru kolejowego. Prawda, że ustawy rządowe i przepisy wykonawcze nie czynią mu trudności, że wreszcie dla chcącego Wielkopolanina nie istnieją trudności, bo on, znając ustawy, wie czego, kiedy i jak żądać należy, jednem słowem umie chcieć!
 O inwentarzu dochodowym słów parę: Bydło mleczne utrzymuje się tylko w wyjątkowych warunkach; notabene żywiąc je dobrze i brakując należycie zapewnia ono poważne rezultaty. Hodowlą rasowego bydła tylko mała liczba gospodarczy się zajmuje. Większość ziemian ogranicza krowy w gospodarstwach do minimum i zajmuje się tuczeniem wołów, jałowizny skupowanej i t. p. Znaczne ilości pasz treściwych kupnych (makuchy słonecznikowe, grysy wszelkiego rodzaju i odjemne ziarno z własnego gospodarstwa), oraz odpadki technicznego przemysłu, w najrozmaitszej postaci: