Niemcy tu się na dobre rozpanoszyli, pozakładali młyny i tartaki, przekopali kanał wodny między Brdą a Notecią, tak zwany Bydgoski, stanowiący nader ważną komunikacyę wodną między Wisłą a Odrą. W dziejach polskich gród ten parę razy odegrał ważną rolę. Krzyżacy parę razy zajmowali go, podstępem lub zdradą. Jagiełło zdobył Bydgoszcz w roku 1409 po ośmiu dniach oblężenia, gdy Krzyżacy hardo się stawali. W roku 1520 zwołał tu król Zygmunt I-szy sejm, pragnąc urządzić należycie ziemie pomorskie. Klonowicz w poemacie swym p. t. „Flis“, tak podziwia mnogość towarów, a zwłaszcza bydgoskich wyrobów garncarskich, które spławiano do Gdańska:
„Tymże też uściem (Brdy do Wisły) ujrzysz ano góry,
Haniebne z garnców niosą wodne fury,
Które prowadzą z Bydgoszczy zdunowie,
Jak olbrzymowie…
Zygmunt III-ci wraz z synem Władysławem w roku 1629 gościli w tym grodzie. Bawił też w Bydgoszczy król Jan Kazimierz wraz z królową przy końcu października 1657 roku.
Przez długi czasu miasto w kwitnącym by-
