Strona:Stefan Blank-Weissberg - Barcie i kłody w Polsce.djvu/75

jewództwie połockim (por. Hedemann 1934) jak i postanowienia Statutu Litewskiego dowodzą istnienia w tym czasie zarówno kłód-stojaków jak i stawek. Zresztą posiadamy nawet pochodzącą z tego wieku rycinę, wyobrażającą pasiekę złożoną niewątpliwie z kłód-stojaków (Brückner 1937). Co do momentu pojawienia się kłód-leżaków i kłód na staniach i sochach, to aż do początku wieku XIX żadnych danych nie znam.
 Wobec więc tak skąpego materiału historycznego, zorientowanie się co do pochodzenia poszczególnych typów uli kłodowych, obecnie występujących w Polsce, możliwe jest tylko metodą porównawczą oraz metodą transponowania zjawisk obecnie jeszcze zachodzących na okresy przeszłe.

 Schemat przedstawiony na ryc. 53^[1] szereguje omówione w poprzednim rozdziale formy na podstawie ich największego podobieństwa. Jest on więc schematem na pozór zupełnie sztucznym, mogącym co najwyżej rościć pretensję do prawdopodobieństwa. Niektóre jego fragmenty jednak dadzą się mniej lub bardziej ściśle udowodnić. Jeżeli mianowicie zastanowimy się nad górnym jego szeregiem, obrazującym rozwój ula na kresach północno-wschodnich, a ściślej rzecz biorąc na Polesiu, to przejście od barci do stawki nie wspominając już o tym, że rozpoczęło się ono conajmniej czterysta z górą lat temu i odbywało się niejednokrotnie na Polesiu w wieku XIX (Moszyński 1928), odbywa się niekiedy nawet i obecnie^[2]). Ryc. 54 pochodząca wprawdzie nie z Polesia a z Grodzieńszczyzny przedstawia drzewo bartne służące jednocześnie jako stojło. Jest to więc wskazówka, że czasami te dwie formy budowy pomieszczeń dla pszczół występują nawet równocześnie. Przejście od stojła do stani i od stani do sochy potwierdza cały szereg form przejściowych, które na Polesiu są nadzwyczaj częste i które nieraz poprostu uniemożliwiają ścisłe zaliczenie niektórych podstaw uli kłodowych do którejkolwiek z tych do pewnego stopnia dowolnie stworzonych kategorii. Ryc. 55 przedstawia dwa stojaki, z których jeden jest ustawiony na dru-

1.  Rycina 53, autorstwa Zygmunta Loreca (1891—1963), przejdzie do domeny publicznej w 2034 r.
2. Należy zaznaczyć, że umieszczanie uli na drzewach spotyka się po za Słowiańszczyzną jeszcze i w Małej Azji oraz u niektórych ludów afrykańskich, jak Abisyńczycy i Masaje. Jest to tym ciekawsze, że ludy te prawdopodobnie nigdy barci nie znały.