Strona:Stanisław Załęski - Jezuici w Polsce w skróceniu 5 tomów w jednym.djvu/241

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Kozakom na męki i śmierć. Sam tylko O. Jelec powrócił do zgliszczów i skleciwszy mieszkanko, pozostał w Ksawerowie do 1654 r. Z nim znika kolegium ksawerowskie. Dopiero w ćwierć wieku później, na prośbę szlachty owruckiej, sejm 1678 r. pozwala, aby fundacya ksawerowska przeniesioną została »z między lasów in meditulium Polesia« do Owrucza, stolicy powiatu i starostwa, gdzie jej pół góry na kościół i szkoły przeznacza, a kolegium ma nosić nazwę ksawero-owruckiego.
Jakoż w lat kilka wybudowano w Owruczu kościółek, a przy nim osiadł 1682 r. jako misyonarz, O. Hieronim Eytmin z Ostroga; w trzy lata później otwarto rezydencyę z szkołami niższemi, które, zamknięte dla wojny i pożaru miasta od 1716—1722 r., rozszerzone zostały 1726—1758 r. kursem teologii moralnej dla kleryków kijowskiej dyecezyi, r. 1728 poetyką, 1764 r. retoryką. Wreszcie 1742 r., gdy przez kolonizacyę i umiejętne gospodarstwo, dochody z dóbr podniosły się do 10.000 złp. rocznie, rezydencya zamieniona w kolegium. Nowe jego gmachy i kościół murować począł 1753 r. rektor Kukliński, ale dla niszczących zajazdów i procesów od złych sąsiadów, a potem dla rozruchów hajdamackich, budowa wlokła się leniwo.
W kolegium mieszkało dwóch misyonarzy dla Polesia, trzech dla Ukrainy. Także w Żytomierzu założył misyę dla 3 księży z kościołem, kasztelan kijowski Kazimierz Stecki 1724 roku. Z misyi tej wyrosło kolegium.
Drugi dom misyjny z szkołami niższemi, w powiatowem miasteczku Mozyrze, założony 1723 r.
Misyonarze tych domów, podlegali zrazu jurysdykcyi rektora ostrogskiego, potem owruckiego. W chwili zniesienia zakonu 1773 r. należało do kolegium tego 42 księży i braci. Kościół zamieniony na farę, w roku 1831 stał pustką, rozebrano go. W gmachach pojezuickich szkoły podwydziałowe, oddane 1789 r. w zarząd OO. Bazylianów, zamienione po r. 1831 na szkoły rosyjskie powiatowe.




ROZDZIAŁ XIX.
Kolegia i domy za królów Władysława IV, Jana Kazimierza i Michała. 1634—1673.

§. 107. Kolegia w Nowogródku siewierskim, w województwie i dyecezyi czernichowskiej, i w Perejasławiu, województwie i dyecezyi kijowskiej. 1636—1649.

Propaganda katolickiej wiary i cywilizacyi na kresach wschodnich rzpltej, nakłoniła kasztelana kamienieckiego, starostę nowogrodzkiego Aleksandra Piaseczyńskiego, do założenia kolegium w stolicy starostwa swego