Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/251

nadprzyrodzony, i łączy się w tem znaczeniu z religją. Religje kulturalnych ludów starożytnych, Babilończyków, Egipcjan, Żydów i Greków, przedstawiają istnienie świata w głównych zarysach jednakowo. We wszystkich tych religjach ziemia jest punktem środkowym świata (system geocentryczny). Ponad nią rozpościera się niebo, na którem utwierdzone są gwiazdy stałe. Słońce, księżyc i planety krążą na wyznaczonych sobie drogach. Politeizm uważa je za bóstwa, wiara mojżeszowa czyni z nich sługi posłuszne Bogu. Ponad sklepieniem nieba mieszka Bóg, wedle religij politeistycznych bogowie. Pod ziemią jest państwo zmarłych. To pojęcie trzechpiętrowej budowy świata przetrwało do XVI wieku, podtrzymywane autorytetem Arystotelesa. Dopiero Kopernik wprowadził w miejsce systemu geocentrycznego system heljocentryczny (słoneczny) a naukę jego przyjęli W ciągu XVII w. wszyscy teologowie.

 Koszarski (Grzegorz z Żarnowca), polski predykant kalwiński z XVI w. Był kanonikiem katedralnym krakowskim, porzucił stan kapłański, przyjął kalwinizm i szerzył go jako pisarz i kaznodzieja. Zamiast rodowego nazwiska Koszarski używał pseudonimu Żarnowita (Żarnovitius). Pracował nad zjednoczeniem protestantów polskich i brał udział w synodach sandomierskim (1570), toruńskim (1595) i wileńskim (1599), które miały zapobiec rozbijaniu się protestantyzmu polskiego i załagodzić spory i różnice wierzeń. Próbował także zjednoczenia ze schizmatykami i w tym celu napisał list do Melecjosa, patrjarchy w Konstantynopolu. Umarł ok. r. 1601 jako pastor we Włoszczowej.

 Kotwica, w symbolice chrześcijańskiej oznacza nadzieję na żywot wieczny. Połączenie kotwicy z rysunkiem ryby, z krzyżem lub monogramem Chrystusa oznacza nadzieję, pokładaną w Chrystusie. Na grobach męczenników wyobrażenie kotwicy oznacza wytrwałość w wierze.

 Kreacjanizm, teorja teologiczna, wedle której przy narodzinach człowieka ciało jest płodem rodziców, dusza zaś pochodzi bezpośrednio od Boga, który ją stwarza (ob. Dusza).

 Kremacja, palenie zwłok, nie była u ludów pogańskich starożytności ani pierwotnym ani jedynym sposobem chowania zmarłych. Przeważało składanie zwłok do ziemi, które u Egipcjan i innych narodów było wyrazem wiary, że dusza ciała, niepogrzebanego w ziemi, nie zazna spoczynku. U żydów składano zwłoki w jaskiniach lub grotach, wykutych w skale a palenie zwłok stosowano tylko do zbrodniarzy, jako obostrzenie kary śmierci. Dotychczas religja żydowska uważa palenie zwłok za rzecz bezbożną.
 W pierwszych czasach chrześcijaństwa składanie ciał zmarłych w ziemi było tak powszechne, że nie da się stwierdzić ani jednego wypadku kremacji i nie było potrzeby jej zakazywania przez Kościół. Zakaz taki wydał dopiero Karol Wielki w r. 784. Rewolucja francuska wprowadziła palenie zwłok jako demonstrację przeciwko religji, co jednak wkrótce, bo już za czasów Napoleona, poszło w zapomnienie. Wznowiła ideę kremacji w r. 1850 masonerja niemiecka a za nią włoska i angielska. Chociaż palenie zwłok nie stoi w sprzeczności z żadnym dogmatem katolickim, Kościół zakazuje go, bo nie odpowiada duchowi i tradycji chrześcijańskiej a podjęli go wrogowie Kościoła dla zwalczania wiary w nieśmiertelność duszy i zmartwychwstanie ciał. Dekrety Kongregacji św. Oficjum z r. 1886 i 1892 potępiają palenie zwłok i należenie do stowarzyszeń, propagujących krematorja. Kodeks prawa kanonicznego odmawia chrześcijańskiego pogrzebu tym, którzy polecili spalić swe ciało, chociażby faktycznie nie zostało spalone. Protestantyzm również zasadniczo nie uznaje palenia zwłok a wyjątek od tej zasady czynią tylko „kościoły krajowe“ drobnych państw niemieckich, jak Gotha i księstwo Sasko-Wajmarskie, których rządy wprowadziły u siebie krematorja, jako przedsiębiorstwa państwowe. Natomiast konferencja niemiecko-ewangelickich władz kościelnych w r. 1898 w Eisenach powzięła uchwałę, zabraniającą pastorom urzędowego udziału przy paleniu zwłok