ko sakrament przez Chrystusa i symbolem oczyszczenia z grzechów. Chrztowi temu poddał się także Chrystus Pan (Mat. III 14). Herod Antipas, któremu św. Jan wyrzucał niemoralne życie, kazał go uwięzić i ściąć.
Jan św., apostoł i ewangelista, syn Zebedeusza i Salome, brat św. Jakóba Starszego, ukochany uczeń Chrystusa, któremu umierający na krzyżu Zbawiciel oddał w opiekę Matkę Najśw. Mieszkał w Jerozolimie a następnie w Efezie, rządząc tamtejszym kościołem i nowo założonemi gminami. Według podań Tertuljana i św. Hieronima był św. Jan za Nerona i Domicjana w Rzymie. Został wygnany na wyspę Patmos, gdzie napisał Apokalipsę. Uwolniony z wygnania powrócił do Efezu i tam w podeszłym wieku ok. r. 101 umarł, jedyny z apostołów, śmiercią naturalną. Ewangelję napisał w ostatnich latach życia w Efezie, celem udowodnienia bóstwa Chrystusa i uzupełnienia szczegółów Jego życia i nauki, opuszczonych przez innych ewangelistów. Pozostawił również trzy listy, należące do ksiąg kanonicznych Nowego Testamentu.
Jan. Było dwudziestu papieży i dwóch antypapieży tego imienia.
Jan I święty, był papieżem od r. 523 do 526, koronował cesarza Justyna I, zwalczał herezję arjańską, wtrącony do więzienia przez Teodoryka Wielkiego, zmarł w Rawennie jako męczennik.
Jan II, papież od 532 do 535 r., pierwszy z papieży, który wstępując na tron zmienił imię, co od r. 955 (Jan XII) stało się regułą.
Jan III, 561 — 574.
Jan IV, 640 — 642, potępił herezję monotelizmu na soborze rzymskim w r. 641.
Jan V, 685 — 686.
Jan VI, 701 — 705.
Jan VII, 705 — 707, odmówił zatwierdzenia uchwał soboru w Konstantynopolu w r. 692, zwanego soborem trullańskim, który sformułował 102 kanony Kościoła Wschodniego, w sprawie małżeństwa kapłanów i diakonów, poszczenia w sobotę, niespożywania krwi zwierzęcej i t. p., pragnąc narzucić te zwyczaje Kościołowi Zachodniemu.
Jan VIII, 872 — 882, koronował cesarza Karola Grubego, popierał misje św. Cyryla i Metodego i zatwierdził liturgję słowiańską.
Jan IX, 898 — 900.
Jan X, 914 — 928.
Jan XI, 931 — 935.
Jan XII, 955 — 963, syn Alberyka II, przez wpływy rodzinne został papieżem, mając lat 18. Prowadził życie gorszące.
Jan XIII, 965 — 972.
Jan XIV, 983 — 984, dążył do reformy Kościoła, umarł w więzieniu.
Jan XV, 985 — 986, przeprowadził pierwszą kanonizację św. Ulryka.
Jan XVI, antypapież, wybrany przeciwko Grzegorzowi V.
Jan XVII w r. 1003.
Jan XVIII, 1003 — 1009.
Jan XIX, 1024 — 1032.
Jan XXI, 1276 — 1277, oddawał się naukom przyrodniczym, filozofji i medycynie. Jego dzieło p. t. Summulae logicales służyło przez trzy wieki jako podręcznik do nauki logiki.
Jan XXII, 1316 — 1334, uczony prawnik-kanonista, rezydował w Avignon, potępił błędy „mistrza Eckharda“.
Jan XXIII, antypapież w czasie t. zw. schizmy papieskiej w r. 1410, usunięty przez sobór w Konstancji.
Jansenizm. Teologja katolicka określa jansenizm jako błędną naukę o wierze, o wolnej woli, o predestynacji, o zasłudze dobrych uczynków i o zbawieniu. Naukę tę zawarł Jansenius, zmarły w r. 1658 biskup w Ypres, w książce pod tytułem „Augustinus“, w której zamierzał wyłożyć naukę św. Augustyna i zwalczyć pelagjanizm i semipelagjanizm. Według doktryny Janseniusa ludzkość stała się wskutek grzechu pierworodnego „masą zepsucia“ (massa perditionis), zupełnie niezdolną nie tylko do dobrych uczynków, ale nawet do aktów dobrej woli. Skutkiem tego wszystko, czego człowiek chce, jest grzechem. Wszyscy ludzie są wolni, jest to jednak tylko wolność w sposobie grzeszenia i nikt nie może być zbawionym inaczej, jak tylko wskutek szczególnej łaski nieodpartego przeznaczenia (predestynacji), która wspiera wybranych, aby dokończyli dzieła wybrania. Chrystus umarł tylko dla wybranych. Zbawić może tyl-
Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/194
Ta strona została przepisana.
