obrządku potrzebna jest u świeckich dyspensa biskupa, a dla duchownych papieska, oraz określenie praw i przywilejów kleru greckiego. Italogrecy posiadają, osobne seminarja: kolegjum św. Atanazego w Rzymie, kolegjum S. Benedetto di Ullano w Kalabrji i kolegjum w Palermo, gdzie rezyduje biskup grecko-unicki. Liczą, około 62.000 dusz.
Ite misa est, łac. „idźcie, msza już skończona“, słowa kończące mszę św. w obrządku łacińskim. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa było to zarazem zezwolenie dla wiernych, aby opuścili kościół. Zamiast tych słów mówi się w czasie adwentu i Wielkiego postu słowa „Benedicamus Domino“ („błogosławmy Panu“), a we mszach żałobnych „Requiescant in pace“ („niech odpoczywają w pokoju).
Izagogika biblijna (Isagoge in Scripturam Sacram) ob. Introdukcja.
Izajasz, z hebr. Jeszajahu, zn. „Zbawienie Pańskie“, pierwszy z czterech wielkich proroków Starego Testamentu, żyjący w latach między 817 a 687 przed nar. Chr. Księga proroctw Izajasza składa się z 66 rozdziałów, z których rozdziały ostatnie, 40—66, stanowią odrębną całość. Z tego powodu powstała hipoteza, jakoby proroctwa Izajasza pochodziły od dwóch autorów: Proto-Izajasza i Deufero-Izajasza, z których późniejszy miał żyć za czasów niewoli babilońskiej. Księgę Izajasza, zaliczoną do ksiąg kanonicznych Starego Testamentu, uważają za jedno z najwybitniejszych dzieł literatury starohebrajskiej. Pisana jest poetyczną prozą, językiem bogatym, pełnym powagi i namaszczenia. W rozdz. 7, 9 i 11 podaje szczegóły co do osoby Zbawiciela, który ma się urodzić z dziewicy i ma być Bogiem i człowiekiem. W rozdz. 50, 53 i 63 przepowiada mękę Zbawiciela, a w rozdz. 35 triumf i wesele Kościoła Chrystusowego.
Izanagi i Izanami, bóstwa japońskie, ob. Japonja.
Izmaelici, szczep semicki, pokrewny Izraelitom, pochodzący rzekomo od Izmaela, syna Hagar, którą Abraham wypędził na pustynię.
Izmaelidzi, ob. Ismailidzi.
Izraelicka religja, ob. Żydowska religja.
Izyda, ob. Isis.
Jacek św. (Hyacinthus), polski apostoł kresów, urodził się w r. 1183 na Śląsku z rodziny Odrowążów. Był bratankiem biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża i bratem błog. Czesława. Kształcił się w Pradze i w Bolonji i został kanonikiem katedralnym krakowskim. W r. 1220 wstąpił do zakonu dominikanów i wróciwszy do Polski w r. 1223, objął dla tego zakonu kościół św. Trójcy w Krakowie. W r. 1224 udał się w podróż apostolską na Mazowsze i do Prus, a w r. 1227 założył klasztor dominikanów w Gdańsku. Następnie odbywał misje apostolskie na Litwie, w Inflantach i na Rusi, gdzie dokonał wielu nawróceń. Założył klasztor dominikański w Kijowie. Był we Lwowie i w Haliczu. W czasie drugiej wyprawy misyjnej na Wschód dotarł aż do granic Azji. Umarł w r. 1257, a w r. 1594 został kanonizowany. Papież Inocenty XI ogłosił go w r. 1686 patronem Polski i Litwy.
Jacobi Fryderyk Henryk (1743 — 1819), filozof niemiecki, zwany „filozofem wiary“ (der Glaubensphilosoph). Pierwszy sformułował rzekome przeciwieństwo pomiędzy wiedzą a wiarą. Filozofję Jacob’ego nazwano „filozofją uczucia“, ponieważ uważał je za bezpośrednią władzę poznawczą, a poznanie zapomocą rozumu uważał za pośrednio nabyte i mniejszej wartości. Nie skłaniał się ani do żadnej pozytywnej religji, ani do filozoficznego idealizmu Kanta, Fichtego i Schellinga.
Jahwe (Jahu, Jehowa), w piśmie hebrajskiem wyraz złożony z czterech głosek (tetragrammaton) I. h. v. h, oznacza hebrajską nazwę Boga. Pochodząca od humanistów z XV w. wymowa „Jehowa“ jest błędna, a właściwą wymowa „Jahwe“. Istnieje
