Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/190

w jedynego Boga, którym jest Allah, w posłannictwo Mahometa jako proroka i w sąd po śmierci oraz życie zagrobowe, będące rajem dla wybranych a piekłem dla potępionych. Wolność woli człowieka jest ograniczona przez przeznaczenie. Źródłem nauki islamu jest Koran i tradycja (hadith), zawierająca słowa proroka i sposób postępowania (sunna). Obowiązki religijne wyznawców islamu są wyrażone w t. zw. pięciu filarach islamu, któremi są: wiara, modlitwa, jałmużna, post i pielgrzymka do Mekki. Wiara polega na formule, zawartej w 112 rozdziale Koranu: Allah jest jedynym Bogiem a Mahomet jest zesłany przez Boga. Cały kult religijny islamu polega na codziennej pięciokrotnej modlitwie, na którą wzywa muezin ze szczytu minaretu. Jałmużna jest rodzajem podatku religijnego (zakat), wymierzanego stosownie do majątku. Oprócz tego płacą muzułmanie datki dobrowolne (sadaka), przeznaczone na wsparcie ubogich. Post obowiązuje przez miesiąc ramadan i polega na tem, że przez cały ten miesiąc od brzasku dnia aż do zachodu słońca nie wolno jeść, ani pić, ani palić tytoniu, ani używać pachnideł, ani nawet przełknąć własnej śliny. Ponieważ kalendarz mahometański jest księżycowy, przeto ramadan wypada w różnych porach roku, a gdy przypadnie na czerwiec, gdy dzień jest najdłuższy, post całodniowy jest bardzo dotkliwy. Miesiąc postu kończy się uroczystością, trwającą do trzech dni, zwaną „przełamaniem postu“ (po arabsku id-ul-fitr, po turecku kiiczuk czyli mały bairam). Wreszcie piątym obowiązkiem wyznawcy islamu jest odbycie pielgrzymki do Mekki (hadż) i wykonanie tam cerem oni j przepisanych. Prawo moralne życia domowego zawierają księgi Abad. Wyznawca islamu może posiadać cztery prawowite małżonki, nie mające jednak żadnych praw w stosunku do męża, który może każdą z nich dowolnie oddalić, zwracając jej posag. Prawo obyczajowe islamu nakazuje obmywanie rytualne, wodą lub piaskiem, przy różnych aktach codziennego życia a zakazuje wieprzowiny, wina, gier hazardowych i widowisk.
 Najszybszy rozrost islamu nastąpił w okresie dziesięciolecia po śmierci Mahometa, a mianowicie czas panowania Omaral (634—644). Arabowie zdobyli wtedy Persję, Syrję i Egipt, wprowadzając islam w krajach podbitych, co jednak nie obyło się bez modyfikacji doktryny islamu, ułatwionej przez niejasność Koranu i tradycji.
 Między wyznawcami islamu powstały różnice, spowodowane głównie kwestją religijno-polityczną, nie rozstrzygniętą w Koranie, kto ma być naczelnym władcą wiernych. Stronnictwo, zwane sunnitami, uważając „powszechne mniemanie wiernych“ (idżma) za decydujące, uznawało za prawowitych wyznawców proroka tych, którzy po nim faktycznie objęli władzę, a mianowicie dynastje Omajadów i Abasydów. Inni zaś, zwani szyitami, opierając się na zasadzie dziedzictwa, twierdzili, że prawowitym następcą Mahometa był jego zięć Ali i jego potomkowie, zrodzeni z córki Mahometa.
 Teologję islamu opracowały w ciągu wieków cztery szkoły teologiczne: hanafici, malekici, szafeici i hanbalici. Obecnie istnieje 72 sekt islamu, z których najsilniej zaznaczyła się w ostatnich czasach w Arabji i Mezopotamji wojownicza sekta wahabitów, powstała z końcem XVIII wieku, z pośród zwolenników szkoły hanbalitów. Są to fanatyczni mahometanie, wyznawcy czystej nauki proroka, rodzaj purytanów islamu, potępiający używanie alkoholu i wszystkich środków podniecających, nawet kawy i tytoniu, i uważający za swój cel nawrócenie innych Arabów i wogóle wszystkich muzułmanów. Ich przywódca Abdul Azis Ibn Saud pokonał w r. 1926 Husseina, króla Hedżasu i zajął jego miejsce jako strażnik miejsc świętych islamu, Mekki i Mediny.
 Największe zmiany w poglądach i organizacji religijnej islamu zaszły w Turcji po upadku kalifatu, piastowanego przez sułtanów. Najwyższa obok kalifa godność duchowna islamu, szeik-ul-islam, najwyższy mufti, przestała istnieć wraz z kalifatem dnia 3 marca 1924 r. W miejsce tego urzędu powstało w Angorze, stolicy republiki, t. zw. prezydjum spraw re-