ra. G. poddał się tej decyzji i umarł pojednany z Kościołem.
Gützlaff Karol Fryderyk, misjonarz protestancki w Chinach (1803 — 1851). Wychowanek berlińskiego zakładu misyjnego, wysłany został przez holenderskie towarzystwo misyjne na Sumatrę, gdzie nie dotarł lecz osiadł w Batawji. Tam nauczywszy się po chińsku, udał się w r. 1831 z angielskim misjonarzem Tomlinem do Bangkoku a następnie do Makao. Przebrany za Chińczyka i naturalizowany jako Chińczyk pod nazwiskiem Szi-li, rozwijał działalność misyjną, głównie przez wysyłanie płatnych kolporterów1, którym dawał wydane przez siebie w języku chińskim biblję, celem rozszerzania ich po kraju. Ci wysłańcy prowadzili handel danemi im książkami, odprzedając je drukarzowi chińskiemu, od którego Gutzlaff kilkakrotnie zpowrotem je kupował. Przy pomocy rządu angielskiego założył w r. 1844 „związek chiński“, dla którego zbierał fundusze w czasie swych podróży po Anglji i Niemczech w r. 1849. Po jego śmierci okazało się, jak mały był wynik jego pracy misyjnej w stosunku do udzielonego mu przez rząd angielski poparcia i w stosunku do wielkości funduszów, któremi rozporządzał.
Gwardjan, z Włoskiego guardare, zn. uważać, tytuł przełożonego w klasztorach reguły franciszkańskiej, t. j. u franciszkanów, bernardynów, reformatów, kapucynów i braci bosych. Wybierają ich prowincjali, w niektórych klasztorach sami zakonnicy, na lat trzy. Gwardjani biorą udział w wyborze prowincjała, któremu podlegają, oraz jego doradców, czyli definitorów.
Gwido d’Arezzo, reformator śpiewu kościelnego w XI wieku, był zakonnikiem benedyktyńskim w Pompozie. Wynaleziona przez niego metoda śpiewu kościelnego wzbudziła taką zazdrość u braci zakonnych, że musiał uciekać z klasztoru. Na wezwanie papieża Jana XIX (1024 — 1033) przybył do Rzymu i zjednał papieża dla swej metody. Na prośbę opata z Pompozy wrócił do tego klasztoru.
Gyrovagi, ob. Girowaganci.
Habakuk, jeden z dwunastu „proroków mniejszych“ Starego Testamentu, żył między 645 a 630 r. przed Chr. (wedle krytyki racjonalistycznej 615 — 590). Księga Habakuka zawiera przepowiednię najazdu Chaldejczyków i ich upadku oraz modlitwę za naród wybrany. Odznacza się bogactwem języka i polotem lirycznym, dzięki czemu zalicza się do najwybitniejszych dzieł poezji hebrajskiej.
Habdala (hebr. — odróżnienie), żydowski obrzęd religijny, kończący dzień sobotni lub inne święto. Składa się z szeregu błogosławieństw, w których wyrażona jest różnica pomiędzy zakończonym dniem świątecznym a dniem powszednim.
Habit, przepisany regułą zakonną ubiór, który nosić zobowiązani są zakonnicy i zakonnice po wstąpieniu do nowicjatu i to przynajmniej przez rok przed złożeniem ślubów zakonnych. Reguła niektórych zakonów, jak np. jezuitów, nie przepisuje noszenia habitu. Kształt i kolor habitu w różnych zakonach jest różny. W XVI wieku głośne były spory pomiędzy franciszkanami a kapucynami o prawdziwy kształt habitu św. Franciszka. Sporom tym koniec położył papież Urban VIII w r. 1630, zakazując pisać o tem a papież Aleksander VII w r. 1663 zakazał napisów na obrazach, przedstawiających św. Franciszka lub św. Antoniego z Padwy, z wyrażeniem, że taki był prawdziwy habit tego świętego.
Hadad (Adad), bóstwo babilońsko-asyryjskie, pierwotnie bóstwo burzy, przedstawiane z wiązką piorunów w ręku, następnie bóstwo słoneczne, czczone w Heliopolis (Baalbek). Cześć jego była rozpowszechniona w całej Syrji i północnej Arabji, oraz na wyspie Delos. W Starym Testamencie Adad wspomniany jest w nazwach złożonych, Benhadad lub Chenadad.
Hades, oznacza w mitologji greckiej albo osobę władcy świata podziemnego, czyli bóstwo śmierci, albo też sam świat podziemny, jako miejsce poby-
