na ustawę osadniczą, zabraniającą tworzenia nowych osad, a przez to utrudniającą parcelacyą większych obszarów dworskich, rozciągnął Bank Ziemski swą działalność na interesy hipoteczne, kredytowe i regulacyjne, mając na oku skonsolidowanie płatnych hipotek i udzielanie pomocy finansowej osobom trzecim przy nabywaniu większych lub mniejszych posiadłości ziemskich.
W przeciągu lat 25 t. j. od r. 1888 do końca 1912 r. rozparcelował Bank Ziemski 150 posiadłości w ogólnym obszarze 128,480 mórg pomiędzy 1567 osadników i 751 adjacentów czyli razem 2138 nabywców, przeprowadził zaś regulacye hipoteczne ogółem w 186 przypadkach na obszarze 53,879 mórg, przyczem udzielił hipotecznego kredytu na sumę 2,708,769 marek.[1]
Pierwszą włością, wykupioną na subhaście z rąk polskich na cele kolonizacyjne, była wieś Komorowo w powiecie gnieźnieńskim, licząca 1200 mórg ziemi czyli 298,16 hektarów, z których około 1080 mórg było pod pługiem, resztę zaś stanowiły łąki i pastwiska. Czysty dochód obliczono na 3096 m. Ostatnim jej właścicielem Polakiem był Leon Kucner, nabył ją zaś dla rządu dnia 14 maja 1886 r. rzecznik gnieźnieński Maier za 165,500 m., więc za morgę zapłacił 138 m., cenę bardzo niską.
Z owych 1200 mórg można było wykroić najmniej 10 większych i 10 mniejszych osad gospodarczych po 100 i po 20 mórg i na nich osadzić około 20 rodzin czyli 80—100 osób.
Powiat gnieźnieński więc poszedł na pierwszy ogień.
W powiecie tym wówczas niemałe jeszcze obszary ziemi znajdowały się w ręku polskiem i przeważały znacznie własność niemiecką, na 110 majątków bowiem było około 60 i to kilka bardzo dużych w posiadaniu Polaków, a 50 w posiadaniu Niemców. Stosunek ten w krótkim czasie skutkiem lekkomyślności polskiej zmienił się zupełnie. Za Ko-
- ↑ Pogląd statystyczny na 25-letnią działalność od 1888 do końca 1912.
