Strona:Stanisław Karwowski - Historya Wielkiego Księstwa Poznańskiego T2.pdf/433

zarabiał sobie lekcyami języka francuskiego na utrzymanie. Po dwóch latach twardego życia powołany został do Londynu na sekretarza Towarzystwa Przyjaciół Polski, na którego czele stał lord Dudley-Stuart. Z nim to razem układał a po większej części z jego polecenia, mowy, wnioski, interpelacye do parlamentu, manifesty do ludu, artykuły dziennikarskie, zwoływał mitingi i przemawiał do nich i, jak mógł, jednał umysły Anglików dla sprawy polskiej i wspierał biednych polskich emigrantów.
 Uprzyjemniały mu pobyt w Anglii stosunki, które za pośrednictwem lorda Dudleya-Stuarta zawiązał z arystokracyą angielską. Na jej salonach dla wytwornego obejścia, powagi i wykształcenia, a przytem zręcznego wysłowienia się był mile widzianym gościem. Wtenczas też zapoznał się z Tomaszem Campbellem, Tomaszem Moorem, O'Connelem i stykał się z Niemcewiczem, Lachem Szyrmą, Chopinem, majorem Szulczewskim, Fontaną i przyjacielem szkolnym Ulrychem, z Anglii przedsiębrał wycieczki do Irlandyi, Szkocyi, Francyi, Belgii, Szwajcaryi, Niemiec i Włoch i w tych podróżach spotykał się z matką, bratem Janem, Semeneńką, Kajsiewiczem, Bohdanem Zaleskim, Stefanem Witwickim i innymi wybitnymi Polakami i odświeżył przyjaźń z Zygmuntem Krasińskim, „którego najwyżej pomiędzy ludźmi stawiał i najserdeczniej obok żony, dzieci i brata ukochał.” Tę miłość odwzajemniał Krasiński, który w listach mówi do Koźmiana: „Kocham cię, błogosławię ci, powierzam się tobie.” Dłuższy ich pobyt w Heidelbergu był dla obydwóch jednym z najszczęśliwszych okresów życia i wtedy to Koźmian napisał ów sławny wiersz: Do mistrzów słowa, na który Krasiński odpowiedział równie sławnym Psalmem dobrej woli.
 W r. 1849 osiadł Stanisław Koźmian w Wielkopolsce i kupiwszy Przylepki, poślubił Felicyą Łempicką. Najmilszem dla niego sąsiedztwem była Turwia. „U nas była Turwia tem ogniskiem, z którego, wśród powszechnej jeszcze po roku trzydziestym pod tym względem obojętności, rozchodzić się zaczęły prądy katolicko-kościelnych i anti-demokratycznych zapatrywań na stosunki polityczne i społeczne; znacznie się one wzmogły od 1845 roku przez zapał