Wprawdzie tam, gdzie były obligacye mszalne, a zatem dotkliwy brak pomocy w służbie kościelnej nastąpił, dawał rząd pewną kwotę na utrzymanie pomocnika przy kościele parafialnym, ale było to lichem wynagrodzeniem za liczne usługi duchowieństwa zakonnego, a ubodzy stracili pożywienie i wsparcie.
Majątek klasztorny przeznaczono wprawdzie na cele szkolne, ale wspierano nie tylko katolickie, lecz i protestanckie szkoły z tego funduszu. I tak z majątku Karmelitów w Bydgoszczy i Markowicach i Cystersów w Koronowie otrzymały znaczne zasiłki gimnazyum w Bydgoszczy, którego kolegium nauczycielskie składało się z samych niemal protestantów, dalej założone 1819 r. bydgoskie protestanckie seminaryum nauczycielskie, umieszczone w pobernadyńskim klasztorze, oraz szkoła protestancka w Koronowie. Majątek Bożogrobców w Gnieźnie przekazano w ⅔ tamtejszej szkole katolickiej, w ⅓ szkole protestanckiej, z majątku zaś klasztoru franciszkańkiego w Inowrocławiu wyposażono szkołę katolicką i protestancką.[1]
Tak tedy fundusze gorliwych w wierze katolickiej przodków naszych szły na pożytek protestantom!
W r. 1778 założył w Warszawie Michał Chełkowski, szambelan Stanisława Augusta, dziedzic Górki w W. Księstwie Poznańskiem,[2] lożę wolnomularską pod nazwą: „Katarzyna pod gwiazdą północną”, a w dwa lata później 5 października 1780 r., powstała także w Poznaniu polska loża wolnomularska p. n.: „Stałość uwieńczona”, która od tamtej wzięła statuty. Pierwszym mistrzem został Ignacy Działyński, używano zaś na posiedzeniach języka polskiego i francuskiego. Członkami tej loży byli także Niemcy, jak Dilly, Stremler i Steglin.
Druga polska loża w Poznaniu p. n.: „Biały Orzeł” istniała już 1784 r., a odbywała posiedzenia w kamienicy pod nr. 86 przy Starym Rynku.
Obok tych polskich były loże niemieckie p. n. „Schule der Weisheit” i „Friedrich Wilhelm zur beglückenden Eintracht”, które, jak tamte, zależały od loży macierzystej: „Katarzyna pod gwiazdą północną.”
