Już wtenczas rozpoczął swą literacką działalność Edward hr. Raczyński.
Urodzony 2 kwietnia 1786 r. w Poznaniu z ojca Filipa, starosty mościskiego, generał-majora wojsk koronnych, i Michaliny z Raczyńskich, córki marszałka nadwornego i generała wielkopolskiego Kaźmirza Raczyńskiego,[1] kształcić się w Frankfurcie nad Odrą, gdzie się szczególnie przykładał do języków i nauk przyrodniczych. W r. 1807 zaciągnął się do wojska polskiego, w r. 1809 został kapitanem i otrzymał krzyż kawalerski virtuti militari. W r. 1812 był posłem na sejm warszawski. Gdy by nieszczęśliwej wyprawie Napoleona do Moskwy zmieniły się polityczne stosunki kraju, wybrał się w podróż na Wschód, a owocem jej był Dziennik podróży po Turcyi, który wydał z rycinami, że zaś dzieło to dla przepychu rycin i druku było zbyt drogiem, wydał je po raz drugi bez rycin w Wrocławiu 1823 r.
Powróciwszy z podróży, osiadł hr. Edward w dziedzicznym Rogalinie, który uczynił zbiorem rzadkich pomników dawnej chwały wojennej Polaków.
W r. 1824 rozpoczął szereg cennych publikacyi historycznych wydaniem Listów króla Jana III do żony, po których nastąpiły Pamiętniki do panowania Stefana Batorego (1830), idąc zaś śladem Jana Zamoyskiego, Józefa Załuskiego i Maksymiliana Ossolińskiego, założył 1829 r. publiczną bibliotekę w Poznaniu, którą później testamentem przekazał miastu.
Atoli w okresie, o którym mowa, więcej niż nauki zajmowała publiczność teatr i muzyka.
- ↑ Marszałek Kaźmirz Raczyński, kawaler orderów Orła Białego i św. Stanisława, oraz rosyjskiego Aleksandra Newskiego i pruskiego Orła Czerwonego I klasy, umarł w Warszawie dnia 25 listopada 1824 r. mając lat 86, pochowany został w Rogalinie. (Gazeta W. Ks. Pozn. R. 1824, nr. 97, 98). Odbudował stary zamek królewski i wystawił tamże piękny odwach. Bardzo niepochlebnie przedstawia go pułkownik Franciszek Gajewski w swych Pamiętnikach. T. I, str. 27.
