Przejdź do zawartości

Strona:Stanisław Ignacy Witkiewicz - Idealizm i realizm.djvu/15

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

chcemy określić) i to, co dla tego kogoś — jako przedmiot od jego percepcji zależny — istnieje.
Trzeba więc przyjąć istnienie (IP) za fakt pierwotny i nie podlejący definicji a zawierający cały szereg momentów niesamodzielnych, np. istnienie wspomnień choćby i „tła zmieszanego“ (Unbemerkter Hintergrund Corneliusa) i posiadający zależne od ich istnienia właściwości (np. ciągłość osobowości w czasie, bez istnienia wspomnień nie do przyjęcia). A więc Istnieniu Poszczególnemu — (IP), t.zn. trwaniowo­‑rozciągłościowej „istności“, musimy przypisać istnienie „samo dla siebie“ jako właściwość pierwotną niezdefiniowalną, w postaci trwania samego dla siebie i związaną z nim, jako pewnej jego części, rozciągłości samej dla siebie[1], stanowiących razem Istnienie Poszczególne samo dla siebie = Indywiduum (ale nie w znaczeniu B. Russella), osobnik, stwór żywy, stworzenie. To trwanie samo dla siebie nazywamy inaczej jaźnią, „ja“, świadomością (w znaczeniu właściwości tej jaźni, lub świadomością w znaczeniu istnieniowym samoistnym) osobowością, indywidualnością osobnika = (IP).

Ten sposób wyrażania się w poglądzie życiowym musimy ujednostajnić aby nie mieszać (IP) jako takiego z jego trwaniem samym dla siebie, osobnika z jednością osobowości i samą osobowością; jest to konieczne ze względu na to, że pojęcie (IP) musi być (wbrew dzisiejszemu nastawieniu większej części filozofów, eliminujących to pojęcie pod wpływem nauk ścisłych, gdzie eliminacja ta jest zupełnie uprawniona), uznane za najgłówniejsze podstawowe pojęcie każdego systemu chcącego opisać Istnienie w przybliżenie adekwatny sposób. Do tej kwestii powrócę później. Musimy odróżnić samą osobowość jako taką t.zn. taką a nie inną, różną u każdego (IP), t.j. to, co nazywamy „charakterem psychofizycznym“ danego indywiduum, jego „takość a nie inność“, od jedności tej osobowości, którą nazywamy trwaniem samym dla siebie (wypełnienie tego trwania takie a nie inne będzie osobowością w poprzednim znaczeniu) — to pojęcie odpowiada pojęciu „ja“ czyli jaźni[2].

  1. Wyrażam przez to fakt, że ciało może być określone jako pewien kompleks specyficznych jakości (dotyku wewnętrznego i zewnętrznego) względnie stały w tym trwaniu.
  2. Ponieważ w opisie Istnienia nawet z punktu widzenia poglądu życiowego panuje wielkie zamieszanie terminologiczne, a dla względów literackich często używa się synonimów, wprowadziłem symbolikę co do pojęć podstawowych, ustalając definitywnie ich znaczenia. I tak: Istnienie Poszczególne = (IP) — znaczy indywiduum osobowe, stwór żywy, istota żywa; (AT) znaczy jego trwanie samo dla siebie: ja, jaźń, osobowość; (AR) — ciało tego (IP) itd. (A) oznacza liczbę mnogą.