mych chorób, i nie niszczą ich zarodków tkwiących w chorych organizmach. Natura bowiem — uzasadnia Wojnowski — nie da się nigdy podejść i oszukać, lecz specjalnie dla organizmu ludzkiego wymaga leków naturalnych, stworzonych przez nią samą. Wszechmocny, stwarzając człowieka, stworzył dlań nie tylko wszystko, co do życia może mu być potrzebne, lecz również i leki na wypadek choroby. To też — zdaniem Wojnowskiego — tylko w naturze szukać powinniśmy środków leczniczych, albowiem największy nasz skarb na ziemi, jakimi są bezsprzecznie nasze życie i zdrowie, zawdzięczamy Wszechmocnemu — Stwórcy natury. Co do skutecności leczenie chorób poszczególnemi ziołami leczniczemi i ich przetworami, to tutaj nie mogą się szeroko wypowiadać. Zresztą fakt, że rośliny — zioła lecznicze — i niektóre korzenie posiadają bogate i wielostronne właściwości lecznicze, został już bowiem ustalony i tysiąckrotnie stwierdzony nie tylko przez Wojnowskiego, lecz również przez najwybitniejszych lekarzy i przyrodników. Wojnowski mógłby na temat leczenia chorób środkami naturalnemi, a w szczególności na temat właściwości leczniczych poszczególnych roślin krajowych i egzotycznych napisać całe tomy bardzo ciekawej literatury na podstawie swej wiedzy, zdobytej podczas studjów w Indjach i Tybecie, oraz na podstawie kilkunastoletnich badań i spostrzeżeń poczynionych w kraju. Ja jednak uważałem temat ten za zbyt szeroki i głęboki, aby nim absorbować Szanowne Audytorjum. To też opracowując dzisiejszy odczyt z Wojnowskim, ograniczyłem się tylko do notowania zasadniczych wiadomości i zapatrywań Wojnowskiego, który twierdzi, że skład chemiczny roślin, jest przebogaty, a działanie niektórych z nich, jest zazwyczaj kilkustronne. Olejki eteryczne, zawarte w niektórych roślinach, są w możności — wedle doświadczeń Wojnowskiego — nie tylko podniecić, lecz nawet pobudzić do życia niektóre tkanki organizmu ludz-
