.... z cudzego woza na swój nakłada. Sł. Wil., p. w. Dureń. z cudzego woza bierze i na swój kładzie. Dar. 136. Humański dureń = o człowieku przebiegłym, chytrym, a udającym niewiniątko; z głupia frant. Przysłowie to, oryginalnie ukraińskie, zapisał Nomis (Ukraińskie prisliwia, pod N. 6225): „Umańskij dureń, z czużoho woza bere, da na swij kładę.” 2 Humański dureń: zjadł kuropatwę, a mówi, że się odgryzła. — A. Pług, Listy z Dżuryna. Gaz. Warsz., r. 1853, N. 21. Ob. wyżej.
Humor.
Kwaśny humor, jak środa na piątek.
Hurta.
W hurcie i kasza się zje.
Husarz. Husarski.
1 Dopóki husarza, dopóty polaka. — Wójc. Prz. I. 185; Czel. 463; Przyj. Dom. 1854, 148.
Póki kopji i usarza staje, będzie polak pan w polu; skoro kopja zginie, zginie i polaka cnota. Fred. 1. 458.
Przysłowie wyrażające, jak ważną i roz — i strzygającą rolę w razie wojny odgrywała jazda polska. Obszernie ob. u Wójcickiego (Przysl. I. 185).
2 Husarz prosi Boga o wojnę, a lekarz o febrę.
3 Z husarskiego siodła ręką albo nogą, a z kozackiego szyją przypłacają. — Ryś. cnt. 18; Wójc. Prz. I. 191; Wójc. Obr. I. 52; Czel. 463.
Huszcza.
A Huszcza przez granicę nie puszcza.
„Rym podobno żmudzkiego pochodzenia.
Do jakiegoby się wypadku i do jakiego Huszczy odnosił, nie wiem. Może oznacza coś podobnego, jak u Siarczyńskiego zapisana przypowieść: za czasów panaPretwicza spała od Tatar granica (ob. p. w.
PretwicS) Rodzina Huszczów dotąd na Litwie istnieje.” Kari. 4.
Przysłowie to znalazłem również odmiennie nieco zapisane: pan Huszcza do Prus nie puszcza.
Hycel.
Od hycla się pałki nie kupuje.
Odm. Od hycla się pałki nie dokupi.
Hylzen.br> Bogaty jak Hylzen, uczony jak Plater. Jan August Hylzen, wojewoda miński, zm. 1764 r.; Jan Ludwik Plater, wojewoda inflancki, zm. 17 36 r. Pierwszy znany był z ogromnych swych dóbr i wpływów; drugi do najuczeńszych ludzi na Litwie był zaliczany. Por. Dar. 30.
I.
Idzi.
Czy Idzi (święty Idzi), czy chodzi (święty chodzi) — na jedno wychodzi.
Ob. p. w. Iść, N. 1.
Idzi św. (1 września).
1 Dzień świętego Idziego, gdy się wypogodzi, cztery niedziele potym pogodą dogodzi. — T. Lipiński., w Kalend. Jaworskiego, r. 1858.
2 Idzi — siać wyjdzi. — Boeb. 43.
3 Na jarmark święty Idzi, biegną szewcy, biegną żydzi. — Chocisz. I. 635 Żup. 59.
Odm. Najarmark święty Idzi śpieszą szlachta, śpieszą chłopi, żydzi; wół, osieł, żak i Świnia — wszystko śpieszy do Gostynia. — Na św. Idzi ciągną do Łęczna żydzi.
4 Na św. Idzi już gąska nie widzi. — Udziela, 109.
Gąska = gąsiennica.
5 Na św. Idzi każdy konop widzi.
„Znanem jest przysłowie, że: Na święty Idzi każ dy konop wid z i, t. j. że roślina, pękając u góry, ukazuje wówczas ziarno, czyli nasienie dla ptaków ponętne.” Kolb. V. 185.
6 Na święty Idzi w swaty do mnie przyjdzi — Glui. 571; Kolb. XVII. 173.
7 Święty Idzi cały miesiąc widzi. — Wierzb. 276.
8 Święty Idzi do szkoły pędzi. — Chocisz. I. 635; Żup. 59.
Odm. Św. Idzi do szkoły przyjdzi.
Dawniej był to termin rozpoczęcia nauk w szkołach.
9 Święty Idzi gruszkę na drzewie widzi. — Chocisz. I. 635 Żup. 59.
.... na górze widzi.. Chocisz. I. 635.
10 Święty Idzi, pszczoła w polu nie widzi. — Chocisz. I. 636.
Święty Idzi — pszczółka w polu nic nie widzi. Żup. 59. Na św. Idzi pszczoła w pole nie wyjdzi.
11 Święty Idzi śniadania nie widzi. — Chocisz. I. 635; Żup. 59.
Odm. Święty Idzi podwieczorku już nie widzi. — Na św. Idzi chłop podwieczorku nie widzi.
12 Święty Idzi w polu nic nie widzi. — Wójc. Gaw. II. 262; Chocisz. I. 635; Żup. 59; Kolb. M. I. 189.
Bo już żniwa pokończone.
13 Święty Idzi żyto w stodole widzi. — Chocisz. I. 636; Żup. 59.
