66 Choć rozumu nie przedają, i chłopkowie rozum mają. — Fac.
Choć rozumu nie przedają, a przecię go chłopi mają. Żarty.
67 Co chłopek zbierze, rozproszą panowie, to pozbierają żydkowie.
68 Co chłopska skóra, to pańska góra.
Odm. Chłopska skóra — jego góra.
69 Co chłopu po zegarku, kiedy go nie umie naciągnąć. — Lom. 7.
70 Daj chłopu wolę, a sam wleź w niewolę.
71 Daj chłopu zegarek, powiada że to gadzina.
72 Dalej chłopowi do mnie, jak mnie do wojewody. — Hor. 140.
73 Dobry chłop: ma igły, szydła, motowidła.
74 Do kozice, do pługu chłopie. — Damb. Taj.
Pilnuj swego.
75 Dziwy, że chłop siwy — bo stary.
76 Gdy chłopa wezmą do dworu, tedy chce być rówien szlachcicowi. — Budn. Ap.
77 Gdy się chłop w karczmie podpoi, żyd go z wszystkiego odoi.
78 Gdzie chłop jest nędzny, tam cały kraj nędzny. — Sł. Wil., p. w. Chłop.
79 Hej chłopie borowy, szyszkami nadziáty. — Cinć. 16.
Gdy się kogo wyzywa w zapasy.
80 Jako chłopa leniwego głód, tak konia leniwego ostrogi, a pana skąpego wojna do czułości przywodzą czasem. — Gospod. 27.
Chłopa leniwego głód, konia leniwego.... Wójc. Przyp. 38. Głód chłopa leniwego, konia leniwego.... Wójc. Zar. II. 454.
81 Jak się chłop panu zadłuży, to mu się nigdy nie odsłuży.
82 Jak sie chłop rozgniéwá, to se djáboł śpiéwá; a jak baba z gniewu płacze, to djáboł wiesioły skácze. — Cinć. 17.
83 Jak sie z chłopa stanie pisárz, to se myśli że je cesárz. — Cinć. W. 308.
84 Kiedy chłop żony nie bije, to w niej wątroba gnije; a kiedy ją przechłasta, to w niej wątroba przyrasta.
Odm. Jak chłop kobiéty nie bije, to w niej wątroba gnije; a jak ją wychłosto, to jej nadrosto.
85 Kto z chłopem pije, ten też z nim pod płotem leży.
86 Labor chłop, avaritia pop. — Ryś cnt. 8; Czel. 336.
Labor = praca; avaritia = chciwość.
87 Lepszy czasem chłopski rozum, niż pańskie nauki.
88 Na chłopie zgrzebna kitla, na dziedzicu jatlas: alić on z nas i od nas.
Przechwałka chłopów, mawiających: gdyby nie było chłopów, nie byłoby panów.
89 Najgorszy z chłopa pan. — Lom. 21.
90 Niema gorszego tyrana, kiedy się chłop dostanie na pana. — Petr. 176.
Odm. Niema gorszego szatana (pogana), jak gdy Bóg zrobi z chłopa pana (kiedy chłop nastanie na pana). — Najgorszy gałgan, to z chłopa pan. — Na ci dziadku grosz, a proś Boga, aby chłop panem nie był. — Masz dziadku trzy grosze, a zmów pacierz: żeby nie był z chłopa pan, bo to jest najgorszy cham. § Niemasz nic sprośniejszego, jako gdy z chłopa pan się stanie. Palcz. Kol. Nic gorszego, gdy chłop chudy spanoszeje. Haur. rkp.
91 Namaż ty chłopa masłem, przedsię on dziegciem śmierdzi. — Ryś. cnt. 11; Czel. 328.
Namaż go ty masłem, przedsię on śmierdzi dziegciem. Knap. 638. Namaż ty chłopa piżmem, przecie on dziegciem śmierdzi. Czel. 328; Mas. 12. Smaruj chłopa miodem, a on jeno chłopem czuchnąć będzie. Lom. 30. Smaruj chłopa miodem, zawszeć czuć go (śmierdzi) smrodem. — Smaruj chłopa łojem, a on śmierdzi gnojem. § Maż ty jak chcesz chłopa masłem, przecie wonieć jemu dziegciem przydzie. Trzt. Chłopa prostego smarować chociaż balsamem, on przecie dziechciem cuchnie. Haur. rkp.
92 Nie boję się wilka, choć ich kilka: boję się chłopa, bo ich zaraz kopa.
93 Nie darmo chłopka pan częstuje, dobrze to nędznik wnet poczuje. — Knap. 811; Wójc. Przyp. 137.
94 Nie dba o chłopa, tylko o pańszczyznę.
95 Nie mierzą chłopa w korzec, jako owies. — Ryś. cnt. 10; Czel. 268.
Chłopa korcem, nie mierzą. Knap. 63; Flor. 35; Mon. Ench. 180; Mon. Gr. 371; Łysk. 56. Chłopa w korzec nie mierzyć. Gem. I. 20. Chłopa w korzec nie mierzać. Gem. II. 32. Chłopa nie mierzą korcem. Ern. 98. Chłopa w korzec nie mierzą. Żegl. I. 15. Nie trzeba chłopa w korzec mierzać. Żegl. II. 169. Korcem chłopa nie mierz. Trotz, p. w. Korzec; Czel. 268. Chłopa korcem nie można mierzyć. Dykc. I. 34. Chłopa korcem nie mierzaj (nie mierzają). Dykc. II. 152 i 160. Nie mierz chłopa korcem. Kolb. VIII. 262. Nie miérz małego chłopa do wiertela. Cinć. 25. Chłopa nie mierzi sę anie kórcę anie łokcę. Cen. Kasz. 1. Chłopa ćwiercią (łokciem, garncem) nie mierzą. — Nie trzeba chłopa mierzyć garncem, bo on się i w korzec nie zmieści. — Nie mierz chłopa piędzią, dla niego i łokieć za krótki. § Chłopa, choć najbłaższego, w korzec szkoda mierzyć, Może tąż miarką, byle nim śmierdział, odmierzyć. Trzt. Nie mierzą chłopa w korzec, często mały bije. Kochow. Niepr. Nie trzeba nigdy chłopa w korzec mierzyć. Pot. Arg.
96 Nie pomoże pieprz, cebula, kiedy z chłopa trąba, ruła. — Koś. 100.
97 Od chłopskiej pięści wybaw nas Panie!
