Strona:Rus Jarema Kusztelan - Rodowód spółek ludowych.pdf/13

II.

Ks. Paweł Brzostowski i Włościańska Rzeczpospolita Pawłowska.

 Rodowód spółek ludowych sięga końca wieku 18-go. Sensem moralnym i materjalnym niektórych zasadniczych reform społecznych i gospodarczych w drugiej połowie 18-go wieku, było wyzwolenie gospodarcze i społecznie szerokich warstw ludowych, nie posiadających na własność kawałka ziemi i pozbawionych wolności osobistej. Reformy te dążyły do tego, aby wolność i swobodę, jakie przysługiwały obywatelom „Rzeczypospolitej Polskiej“, nietylko pod względem politycznym, ale także i gospodarczym i społecznym, uprzystępnić ludowi włościańskiemu, pozostającemu poza nawiasem społeczeństwa. Środkiem, wiodącym do osiągnięcia tego celu, były instytucje, oparte na solidarności, wzajemności i samopomocy, zwłaszcza różne kasy gromadzkie, spółki oszczędności i pożyczki, jakie w tym czasie powstawać zaczęły. Pierwiastki gminowładztwa słowiańskiego, z którego, według tradycji szlacheckiej, za przyczyną gminu szlacheckiego, powstał i rozwinął się ustrój Rzeczypospolitej szlacheckiej, stanowiły zaczątek włościańskiej reformy agrarnej w wielkim