Strona:Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Historyczno-Filozoficznego Akademii Umiejętności - 1887 - Tom 19.djvu/055

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

dni. Do rozpoczęcia takiego procesu potrzeba było naprzód t. z. infamatio, t. j. rozpowszechnionego przekonania, lub pogłoski (clamor) o tem, że ktoś jakieś przestępstwo popełnił, tudzież insynuacyi, (rodzaj „denuntiationis”) doniesienia[1]. Wskutek tego rodzaju infamacyi rozpoczynano postępowanie z urzędu, które miało na celu przedewszystkiem wykryć, czy w istocie ciężki występek popełniony został, i czy rzeczywiście istnieje szeroko rozpowszechnione przekonanie, że ktoś stał się winnym tego przestępstwa. Była to tak zwana inquisitio generalis, niejako rodzaj śledztwa uprzedniego[2], po którem dopiéro następywało właściwe postępowanie, „inquisitio specialis”, co było znowu rodzajem postawienia obwinionego w stan oskarżenia. W procesie tym nie było żadnéj „litis contestatio”, właściwej procesowi akuzacyjnemu[3], przeprowadzenie zaś dowodu było podobne do przeprowadzania dowodu w procesie cywilnym. Sędzia udzielał obwinionemu punkta oskarżenia, „capitula inquisitionis”, i wzywał go do odpowiedzi nie tylko jako sędzia, ale i jako oskarżyciel; obwiniony był obowiązany do odpowiedzi, tudzież do przedstawienia odwodu, przy którym znów cały system przysięgi oczyszczającéj był w zupełności przyjętym. Główne te zasady procesu inkwizycyjnego dadzą się w całości odnaleść w postępowaniu oprawcy, tudzież sądu grodzkiego przeciw przestępcy. I tak już Władysław Łokietek poleca ustanowionym prolokutorom, ażeby „quod ubicunque clamor

  1. ↑ c. 31, X. de simonia V. 3: „et inquisitionem debet clamosa insinuatio praevenire ...... Tunc enim clamor pervenit ad praelatum, quum per publicam famam aut insinuationem frequentem subditorum sibi referuntur excessus, et tunc debet descendere et videre, id est mittere et inquirere, utrum clamoris qui venit veritas comitetur”, tudzież c. 17, X. h. t. i c. 24, X. h. t.
  2. ↑ München, l. c. p. 488.
  3. ↑ c. 5, §. 5, X. ut lite non contestata II. 6: „sunt et alii casus similiter speciales... in quibus absque litis contestatione legitime possunt testes produci, ut, quando excessuum inquisitio... imminet facienda”.
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:Rozprawy_i_Sprawozdania_z_Posiedzeń_Wydziału_Historyczno-Filozoficznego_Akademii_Umiejętności_-_1887_-_Tom_19.djvu/055&oldid=1994562”