surowych kar, jako to: kary śmierci przez powieszenie, łamanie kołem, lub spalenie, tudzież kary okaleczenia, piętnowania, wygnania i konfiskaty majątku[1]. Odmiennie jednak, jak sądzimy, postąpił sobie Wacław. Objąwszy bowiem rządy Małopolski, a następnie także Wielkopolski, i widząc co się tutaj działo, przypomnieć sobie musiał podobny zupełnie stan wewnętrzny Czech w połowie XIII wieku. Zarazem jako świadek reform, przez ojca w Czechach przedsięwziętych, wiedzieć musiał, jakich środków chwycić się należało, w celu zaprowadzenia porządku, tém bardziéj, że miał do czynienia z krajem podobnie jak Czechy urządzonym, z krajem, gdzie przyczyny złego, jak wojny bratobójcze i mięszanie się urzędników do waśni politycznych, były zupełnie takie same jak w Czechach, gdzie wreszcie brak było silnego, dobrze zorganizowanego i należytą egzekutywą zaopatrzonego sądownictwa, któreby zarazem nie rodziło obawy, że swéj władzy nadużyje. Mając to wszystko na uwadze, a nie wglądając głębiéj w stosunki i potrzeby miejscowe, tudzież odrębność narodową, sądził Wacław, że zaprowadzając w Polsce instytucyje czeskie, w Czechach należycie funkcyjonujące, osiągnie cel zamierzony, i w kraju, którego rządy odzierżył, zaprowadzi ład, a zarazem przez nowo ustanowionych urzędników w posiadaniu kraju się upewni. Sądzimy więc, że to wszystko spowodowało Wacława naprzód do zaprowadzenia w Polsce starostów, co jest ogólnie dotąd przyjętą hypotezą, a następnie poprawców, których z polska oprawcami nazwano.
- ↑ Przemysław II w przywileju dla klasztoru w Lubiniu w r. 1296 wydanym (kod. dypl. Wielkop. T. II, Nr. 744) dozwala rozbójników i złodziei wieszać, ścinać, świętokradzców kołem łamać, fałszerzy palić, karać utratą ręki lub nogi; a zupełnie podobne ius gladii nadaje Łokietek miastom Wielkopolskim (Pyzdry, Gniezno, Kalisz, Poznań) w wyżéj cytowanym przywileju z r. 1299. Kościół nadto okładał ich karą klątwy. (Constitutiones Jacobi archiep. Gnezn. ex an. 1285 cap. 27, St. Pr. Pol. Pom. I, p. 386 i Statuta fratris Gentilis in concilio Posoniensi a. 1309, ibid. p. 394, cap. 6.
