Strona:Rocznik na rok zwyczajny 1871.pdf/60

warownych, że tu wspomnimy tylko o sąsiednim Wieluniu i Sieradzu. Jeżeli teraz przypomnimy sobie, że zwykle obok świątyń słowiańskich mieścił się gród, czyli ogrodzenie; rodzaj twierdzy, gdzie sprawowano sądy; i że pod zasłoną takich grodów, panujących na wzgórzu, powstawały późniéj miasta, od słowa mieścić się zwane; to może nie rozminiemy się z prawdą, jeśli zawiązki Piotrkowa odniesiemy do czasów przedchrześcijańskich. Ozy bowiem Piotr ze Skrzynny czy kto inny nadał Piotrkowowi nazwanie; zawsze to w niczém przypuszczenia nie zmieni, że jeszcze w wcześniéjszej epoce istniała tu osada, która tylko z postępem czasu rozszerzyła się i nową nazwę przybrała. Cokolwiek bądź, historyczny dowód istnienia Piotrkowa, już w XII wieku, jako miasta, znajduje się w przywileju nadanym sulejowskim Cystersom przez Bolesława Kędzierzawego, choć to dopiéro w połowie XIV wieku nabywa politycznéj ważności. Jeszcze Władysław Łokietek, składając wielkie roki, z Wielką i Małą Polską, pod Sulejowem rozbijał namioty, nie uznając widać dogodnym blizkiego Piotrkowa, który w bagnistéj zbudowany nizinie, niekoniecznie musiał odznaczać się zdrowém powietrzem. A jednak już wtedy, bo od wcielenia księstwa sieradzkiego do korony, t. j. od 1306 r, był on do rzędu miast powiatowych liczony.
 Ale już Kazimierz Wielki, oceniając położenie Piotrkowa, stojącego na pograniczu dwóch prowincyj, nie ze wszystkiém jeszcze spojonych ze sobą węzłem państwowéj jedności, zwrócił uwagę na jego polityczne znaczenie i zamierzył do koła murem opasać. Tenże król, przywodząc do skutku zamiar ujednostajnienia i spisania praw zwyczajowych, jakiemi naród się rządził, za radą Jarosława arcybiskupa zwołał do Piotrkowa wiec w miesiącu lutym 1347 r, na którym zgromadzeni wielkopolscy panowie, w 30 artykułach, prawa obowiązujące Wielkopolskę, spisali, które potem w Wiślicy, w tymże samym roku, w niedzielę Laetare zwaną, wraz ze statutem małopolskim, zatwierdzone przez króla, za powszechnie obowiązujące ogłoszone zostały. Po owéj pamiętnéj w dziejach naszego prawodawstwa chwili, Piotrków przez długi czas pozostaje na zewnątrz politycznego życia, które się przez ciąg panowania dwóch następców Kazimierzowych w innych ogniskaah kraju skupiało. Szczególniéj Władysław Jagiełło, po przyłączeniu Litwy, jakby środka ciężkości dla obu narodów szukając, coraz to inne miejsca obierał na licznie naznaczone zjazdy, pomijając Piotrków, choć go prawem magdeburskiém obdarzył. Ale wkrótce i dla nowo rozwijającego się grodu pomyślna nadeszła chwila. Szereg walnych zjazdów, jakie tu do r. 1567 odbywały się, w rzadko kiedy przerywanéj kolei, rozpoczęło zgromadzenie panów polskich i litewskich w d. 8 grudnia 1438 r. na którém Władysław III uznany za pełnoletniego, zaprzysiągł wszystkie prawa i swobody i rządy samodzielne rozpoczął. Wiemy przecież, iż w dwa lata późniéj, powołany na tron węgierski, nie wrócił już więcej do Polski.
 Był też to jedyny zjazd za jego panowania w Piotrkowie.
 Ale oto w r. 1444 wieść o klęsce warneńskiéj echem przerażenia rozległa się po całym kraju! Z początku jéj wierzyć nie chciano, gdyż