Strona:Rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica Houtt.) – roślina użytkowana kulinarnie w Puszczy Białowieskiej.pdf/2

Wstęp
 Nawyki kulinarne należą do najbardziej ustabilizowanych wartości ludzkich społeczeństw (Bode 1994 za Stoličną 2010). Szczególnie dotyczy to tradycji użytkowania pokarmowego roślin dziko rosnących. Badania etnograficzne w Polsce wykazują niewielką liczbę użytkowanych gatunków w porównaniu do Włoch lub Dalekiego Wschodu (Łuczaj 2008). W Polsce Podlasie jako rejon o dużej różnorodności etnicznej i religijnej wyróżnia się stosunkowo wysoką liczbą roślin dziko rosnących użytkowanych kulinarnie (Pirożnikow 2010). Użytkowanie niektórych gatunków jest jednak bardzo lokalne i może ograniczać się do pojedynczych miejscowości. Szczególnie dotyczy to roślin, które pojawiły się w naszej florze niedawno. Taką rośliną jest rdestowiec ostrokończysty. Dotąd roślina ta nie była wykazywana jako użytkowana kulinarnie w Polsce (Łuczaj & Szymański 2007; Łuczaj 2011). W przypadku rdestowca ostrokończystego nadarzyła się rzadko opisywana okazja odnotowania okoliczności i przyczyn rozpoczęcia użytkowania danej rośliny oraz kontynuacji jej użytkowania, czyli kształtowania się tradycji.

Występowanie i historia introdukcji
 Rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica Houtt., syn. Fallopia japonica, Polygonum cuspidatum) jest okazałą byliną, która rośnie u nas w wielu ogrodach, parkach oraz na dziko na śmietnikach, nasypach kolejowych, w nadrzecznych zaroślach i w lasach liściastych. Naturalny zasięg Reynoutria japonica obejmuje Japonię, wyspy Kurylskie, Sachalin, Koreę, Chiny południowo-zachodnie, Tajwan, Wietnam (Albertenst & Böhmer 2011). Występuje tam w dolinach rzek, na skrajach lasów oraz na przydrożach.
 W 1823 roku rdestowiec ostrokończysty został sprowadzony do Holandii i wkrótce rozpowszechnił się w całej Europie jako łatwa w uprawie roślina ozdobna sadzona w parkach i ogrodach (Albertenst & Böhmer 2011). W końcu XIX wieku w Niemczech zaczęto ją stosować do fitomelioracji do umacniania zboczy. W Polsce zaczęto uprawę w połowie XIX wieku. We wszystkich krajach europejskich roślina zdziczała i stała się inwazyjna – dlatego znalazła się na czarnych listach zwalczanych roślin inwazyjnych. Najwięcej „dzikich” stanowisk jest w Austrii, Belgii, Danii. Holandii, Norwegii i Irlandii. Rozprzestrzeniła się także w Ameryce Północnej, prawie całej Azji oraz w Australii. W Polsce pojawił się problem inwazji tego gatunku w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku, kiedy odnotowano 342 stanowiska tej rośliny (Tokarska-Guzik i in. 2006). Obecnie liczba stanowisk gatunku w Polsce jest określana jako duża na obszarze całego kraju (Zarzycki i in. 2002). Rdestowiec ostrokończysty uznawany jest w Polsce za gatunek inwazyjny, groźny dla rodzimej przyrody. Jego wprowadzanie do środowiska lub przemieszczanie w środowisku przyrodniczym jest zabronione przez Ustawę o ochronie przyrody z 2004 roku. Od 2012 roku także jego import, posiadanie, prowadzenie hodowli, rozmnażanie i sprzedaż wymagają specjalnego pozwolenia Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska.

Użytkowanie
 W Japonii Korei i Chinach rdestowiec ostrokończysty jest znany od tysięcy lat jako roślina lecznicza, najczęściej stosowana jako środek przeciw stanom zapalnym, dolegliwościom wątroby i zaparciom oraz chorobom skóry (Eui Taek Jeong i in. 2010). Ostatnio w wielu krajach wprowadza się suplementy diety zawierające kłącza rdestowca 28