lewem nozdrzem. Następnie, nie zmieniają palców, wdecha się lewem nozdrzem i, zmieniwszy palce, wydechajcie prawem nozdrzem. Wdechajcie potem prawem nozdrzem, wydechajcie lewem itd. itd. zmieniając nozdrze, jak objaśniono, zamykając je wielkim lub wskazującym palcem. Jestto jedna ze starszych form oddechania jogów, bardzo ważna, przynosi wielki pożytek i łatwo ją wykonać. Jogowie zaś z uśmiechem spoglądają, że na Zachodzie uważają tę metodę bardzo często za główną tajemnicę oddechania jogów. W umysłach wielu zachodnich czytelników „oddechanie jogów" jest związane z obrazem hindusa, siedzącego prosto i kolejno oddechająoego, raz jednem nozdrzem, następnie zaś drugiem. Spodziewamy się, że nasza maleńka książka pomoże czytelnikom przyswoić sobie istotną ideę ćwiczeń oddechowych jogów i zrozumieć te zagadnienia, które są zawarte w tem oddechaniu, a także przekonać się, jak liczne i różnorodne istnieją tutaj metody.
Jogowie posiadają ulubioną formę psychicznego oddechania, którą posługują się od czasu do czasu, a nazywające się: „główne psychiczne oddechanie“. Przytaczamy je na ostatniem miejscu, ponieważ stanowi niejako kwintesencję.
Ćwiczenie to wypełnia cały organizm praną, a człowiek wykonawszy je, czuje, że każda jego kość, każdy mięsień drga pod wpływem znacznej praktyki warunkowej ze strony wyuczającego. Człowiek powinien już władać rytmicznem oddechaniem i zdolnością jasnego rysowania sobie mentalnych obrazów. Jeżeli nie zdobył tego warunkowemi ćwiczeniami, to i „główne oddechanie“ nie przyniesie mu pożytku. Zasadnicze punkty głównego oddechania zawierają się w starem hinduskiem wyrażeniu: „błogosławiony jog, który umie oddechać; komórka, tkanka, organ, wszystkie części jego ciała napełnione są żywą siłą, praną, i nastrojone na jeden ton, — dzięki rytmicznemu oddechaniu“. Jestto jakby ogólna, równoczesna cząstka całego systemu, a człowiek, uważnie wykonawszy wszystkie ćwiczenia, będzie czuł się odnowionym, jak gdyby mu dano nowe ciało, na nowo stworzone od głowy do nóg. Niech to ćwiczenie mówi samo o sobie.
1. Położyć się zupełnie spokojnie, osłabiwszy wszystkie mięśnie.
2. Oddechać rytmicznie, dopóki nie ustanowi się zupełnie rytmu.
3. Następnie wdechając i wydechając, rysować sobie mentalny obraz oddechania, wciąganego przez kości nóg i potem przez nich wydechanego z ciała. Wyobrazić sobie nastę-
