Strona:Przed jutrem.djvu/15

praca kobiet zamężnych jest smutną koniecznością, sprowadza zaniedbanie gospodarstwa, choroby i śmiertelność dzieci, ponure i brudne mieszkania, rozbija rodzinę robotniczą, a za jedyną przyjemność i uciechę uważać każe wódkę, w której mąż i żona szukają zapomnienia. Wymowną ilustracyą tego stanu są rodziny górnicze na Szlązku.
 Po takiem najogólniejszem zarysowaniu bytu robotnic przemysłowych należałoby się zastanowić, w jakim kierunku idą ich losy. Czy istotnie jak twierdzą pesymiści praca kobiet wypiera coraz bardziej pracę mężczyzn, czy też jest to zjawisko o tyle nieodłączne od dzisiejszej produkcyi, że pojawia się wraz z nią i tylko przy pomocy prawodawstwa uregulowanem być może? Przytaczałam już przykłady, że od samego powstania swego, wielki przemysł zatrudniał znaczną liczbę kobiet. Dziś, gdy stosunki nieco się ustaliły, przemysły dzielą się coraz wyraźniej na męzkie i kobiece, a więc w przędzalnictwie i tkactwie ilość pracujących kobiet wzrasta, ztąd widzimy, że w krajach lub okręgach z rozwiniętemi przemysłami włóknistemi powiększa się nieustannie liczba kobiet. Tak jest np. w Saksonii, w okręgu łódzkim, w guberniach środkowych Rossyi. Z innych zaś gałęzi pracy, które, jak robota w kopalniach pod ziemią, fabrykacya zapałek, nocna praca w cukrowniach, przemysły metalowe specyalne przedstawiają niebezpieczeństwa, prawodawstwo wszystkich niemal krajów usuwa lub ogranicza pracę kobiet.
 W Anglii podział zajęć według płci zarysował się już tak wyraźnie, że wśród przemysłów wyróżnić można 18 takich, które zatrudniają ⁴/₅ wszystkich robotnic, kiedy pozostała piąta część, rozprasza się pomiędzy inne. Wytworzyły się zaś zajęcia tak przeważnie kobiece, że o pracy mężczyzn niema w nich prawie mowy, jak np. pielęgnowanie chorych, zarząd gospodarstwem, służba domowa, szycie i mody, pranie i kąpiele, a wreszcie zajęcia pedagogiczne, w których na jednego mężczyznę wypada trzy kobiety. Dokonało się więc to, co nam zawsze obiecują zwolennicy emancypacyi kobiecej, a mianowicie, że po różnostronnem wypróbowaniu sił kobiecych wytworzy się specyalizacya zajęć, zależna od uzdolnień i upodobań.
 Dalszą cechą kwestyi robotnic, która przejawia się wszędzie, ale na cyfrach angielskich dotąd najlepiej wykazać się daje, jest wkraczanie do szeregów robotnic kobiet z klasy średniej. W ostatnich latach ilość robotnic zajętych w przemyśle Anglii wzrosła o 4 na tysiąc, gdy liczba robotników zmniejszyła się o 1 na tysiąc. To