Strona:Polska w r. 1811 i 1813 T.1.djvu/28

ułożona, otrzymała potwierdzenie cesarza Napoleona datowane z Drezna dnia 22-go lipca 1807 r. Gdy zaszczyt należenia do aktów tego rodzaju jest drogim zabytkiem tradycji familijnych, przeto wymieniam nazwiska zacnych obywateli, składających wówczas tę komisję. Byli oni następujący: Małachowski prezydujący, Gutakowski, Stanisław Potocki, Działyński, Wybicki, Bieliński, Sobolewski i Łuszczewski jeneralny sekretarz.
 Ze wszystkich konstytucji, danych lub narzuconych obcym narodom przez Francję w dniach jej wielkości, żadna może jak konstytucja polska nie była tak rozumna, tak odpowiednia potrzebom kraju, i tak zgodna z ogólnym interesem ludzkości. Mówiono nieraz, że Napoleon był systematycznym założycielem powszechnego ucisku i służalstwa równie we Francji jak wreszcie Europy. Byłoby wiele mówić o słuszności tego zarzutu, wszakże co się tyczy zniewolniczenia Europy, wiele w tem jest nieprawdy. Czy Napoleon działał przez dumę czy przez wspaniałość, kiedy kodeks cywilny zaprowadzał w krajach z Francją sprzymierzonych lub jej podwładnych, nie wchodzę w to, dość, że nadanie kodeksu było rzeczywistem dobrodziejstwem dla ludów, dotąd podległych przedawnionym prawom i niemających żadnego związku z ich potrzebami i wyobrażeniami. Przedewszystkiem zaś w statucie konstytucyjnym Księstwa Warszawskiego Napoleon znajduje zupełne usprawiedliwienie. Przez to jedno, że zniósł poddaństwo, a równość w obliczu prawa położył za pryncypjum zasadnicze w konstytucji kraju, leżącego między Rosją, Austrją i Prusami, przez to jedno zapisał w sercach wszystkich ludów stałego lądu drogocenne ziarna, mające się kiedyś rozwinąć mimo ucisków, których gwałtowność trwałości im nie zapewnia.
 Konstytucja ta bez wątpienia miała charakter więcej arystokratyczny, lecz ten właśnie odpowiadał nizkiemu stanowi cywilizacji. Krom tego, że cały senat składał się z duchownych i ze szlachty, to ostatnia ta była w wię-