Strona:Pisma zbiorowe Józefa Piłsudskiego T04.djvu/104

 1) Polacy są nieufni w stosunku do każdej biurokracji i zawsze są skłonni do przeprowadzania każdej pracy samodzielnie, bez współdziałania jakichkolwiek urzędów.
 2) Polacy nie są zorganizowanym narodem, wobec czego znaczy u nich więcej nastrój, aniżeli rozumowanie i argumenty; sztuką rządzenia Polakami jest zatem wzniecanie odpowiednich nastrojów.
 Cechy te wytwarzają nadzwyczajne przeszkody dla tworzenia wojska nawet wtedy, gdyby wszelkie polityczne warunki temu sprzyjały. Przeszkody te są zwiększone sytuacją, którą obecnie przeżywamy. Na zwiększenie ich składają się następujące przyczyny:
 1) Polska w tej wojnie nie jest jednolitą w poglądach i uczuciach. Gdy jedna część społeczeństwa oczekuje poprawy swego losu od zwycięstwa mocarstw centralnych, druga drży przed powrotem Rosji i obawia się zemsty za wszelkie współdziałanie z mocarstwami centralnymi. Nadzwyczajnie więc łatwo wykorzystać w tych warunkach najmniejszy nawet błąd dla zwiększenia bierności, czyli tzw. neutralności polskiej.
 2) Polska ma do czynienia z dwoma mocarstwami, wobec czego przeprowadzenie każdej sprawy w stosunku do Polski nie jest jednolitem i znacznie się komplikuje.
 3) Przy wojskowym zarządzie krajem okupowanym wszelkie zarządzenia opierają się na lokalnych organach obu państw okupacyjnych, które to organy zarówno z powodu swej obcości, jak i z powodu koniecznych ciężarów nakładanych na ludność nie są i nie mogą być popularne. Niepopularność tę podnosi jeszcze fakt, że przez długi okres czasu władze okupacyjne rządziły Polską, jak zdobytym krajem nieprzyjacielskim, wywołując stąd patrzenie na nie, jak na ciemiężących zwycięzców; ten punkt widzenia, który wyrobił się w ciągu dwóch lat, nie da się zmienić w jednym dniu, zwłaszcza, że zewnętrzny charakter rządów okupacyjnych nie może być zmienionym.
 4) W ogólnym poczuciu ludności istnieje przekonanie o niedostatecznej prawowitości stanu obecnego, co pociąga za sobą uważanie każdej pracy za przejściową, zmienną, nie mającą trwałych podstaw.
 Z powyższego wynika, że:
 1) cała akcja wstępna polegać musi na wyrobieniu nastroju w wielkim stopniu przez pobudzenie uczuć,
 2) że musi ona być prowadzona przez samych Polaków. Rozpocząć się ona bowiem musi od przełamywania wewnętrznych uprzedzeń i podejrzeń, do czego potrzebne jest zupełne zaufanie ze strony społeczeństwa dla osób, akcją tą kierują-