Strona:Pisma Henryka Sienkiewicza (ed. Tyg. Illustr.) vol. 79.djvu/66

—   64   —

uki, jak np. Bł. Hemming (1290—1367), Birger Georgson, św. Brygita, św. Katarzyna, etc.
 W XV jednak wieku daje się widzieć pewne skażenie w duchowieństwie, mianowicie zakonnem. Dowodzą tego rozporządzenia papieża, Mikołaja V-go, który na prośbę Karola VIII-go nakazuje ścisłą rewizyę klasztorów i obostrzenie ich reguł. Bądź co bądź jednak, wyższa władza kościelna czuwa troskliwie i nie dopuszcza, aby złe przybierało zatrważające rozmiary.
 Najciekawszym jednak z całej rozprawy jest rozdział IV-ty, w którym autor opowiada panowanie Gustawa Wazy oraz dzieje reformacyi i bezpośrednie takowej skutki do roku 1560. Autor, jako gorliwy katolik, nie zawsze umie utrzymać się na stanowisku czysto objektywnem; niemniej jednak umie popierać poglądy swe głęboką erudycyą i potężnymi dowodami. Wprowadzenie reformy w Szwecyi przypisuje pobudkom czysto światowym, nie religijnym, w czem zresztą ma zupełną słuszność. Jak w Danii wprowadza ją Krystyan, czysto z osobistych względów, jak w Anglii Henryk VIII-y, „defensor fidei“, nazwany w swoim czasie przez Lutra głupcem, zrywa z kościołem wtedy dopiero, kiedy mu to jego własny interes nakazuje, i (nie chcąc przyjąć luteranizmu) zakłada państwowy kościół anglikański, tak wreszcie i Gustaw Waza krzewi reformę w Szwecyi z pobudek czysto politycznych. Sejm