Strona:Piotr Kropotkin-Pomoc wzajemna jako czynnik rozwoju.pdf/116

spółczesnymi, zarówno aryjczykami jak uralo-altajczykami, że musiał być powszechny pomiędzy naszymi przodkami.
 Poczucie łączności wewnątrz związku utrzymywane jest przez spólność interesów poszczególnych plemion i przez zgromadzenia związkowe, a także przy pomocy uroczystości odbywających się podczas tych zgromadzeń. Do podtrzymania tego poczucia, przyczynia się jeszcze inna instytucja, t. zw. aba, czyli polowanie spólne, będące wspomnieniem przeszłości bardzo dawnej. Co jesień każdy z 46 klanów kudyńskich schodzi się na takie polowanie, a zdobycz dzielona jest pomiędzy wszystkie rodziny. Oprócz tego zwoływane są jeszcze aba ogólnonarodowe, podtrzymujące łączność wewnętrzną w całym narodzie burjackim. W tych razach wszystkie klany burjackie rozrzucone na setki mil na wschód i zachód od Bajkału, przysyłają swych delegatów myśliwców. Schodzą się tysiące ludzi, i każdy z nich przynosi z sobą żywność na cały miesiąc. Wszyscy muszą posiadać taką samą ilość zapasów, to też wszystko przyniesione składane jest razem i potem rozdzielane przez wybranego starostę, odważającego części „ręką“ — waga byłaby tu profanacją starego zwyczaju. Po dokonaniu podziału zapasów myśliwi rozdzielają się na grupy po dwudziestu i rozpoczyna się polowanie, podług z góry obmyślonego planu. Podczas takich wypraw cały naród burjacki przeżywa swe wspomnienia epiczne, pochodzące z czasów, gdy tworzył związek potężny. Zaznaczyć tu należy, że tego rodzaju panowania spólne są również we zwyczaju u Indjan czerwonoskórych i u Chińczyków nad brzegami Ussuri (Kada).
 Jeśli sięgniemy do Kabylów, których obyczaje były tak dobrze opisane przez dwóch badaczy francuskich, znajdziemy barbarzyńców, stojących na nieco wyższym stopniu rolnictwa. Ich pola, nawodniane i nawożone, uprawiane są bardzo starannie i w górach każdy zdatny pod uprawę kawałek ziemi starannie kopany jest szpadlem. Kabyle w ciągu dziejów przeszli losy bardzo zmienne; przez jakiś czas podlegali oni muzułmańskim prawom o dziedziczeniu; prawa te jednak nie przyjęły się u nich i po 150 latach powrócili do dawnego prawa obyczajowego. Dzięki temu ich władanie ziemią posiada charakter mieszany i spotykamy tam własność prywatną obok własności gminnej. Podstawą jednak ich organizacij społecznej jest spólnota wiejska (thaddart), złożona