Strona:Pietro Aretino - Jak Nanna córeczkę swą Pippę na kurtyzanę kształciła.djvu/30

scenicznych przejawia się talent hujny, ale pozbawiony wszelkiej artystycznej dyscypliny, komedje są budowane bez planu, bez głębszej refleksji, nie znać na nich świadomej pracy i twórczego wysiłku, zato typy nakreślone paroma charakterystycznemi rysami, są świetne. Przemawiają do nas dworzanie, chełpliwi wojacy, oszukani amanci, głupcy, mający się za uczonych, rajfurki i kurtyzany, osoby wprost z ulic Wenecji i Rzymu przeniesione do literatury.
 Pod względem scenicznym najudatniejsza komedja Aretina: „Il Marescalco“ jest właściwie farsą. Książę mantuański, chcąc zażartować sobie ze swego marszałka, zaprzysięgłego wroga płci pięknej, każe mu się ożenić. Biedny marszałek musi wypełnić wolę tyrana i w przeddzień ślubu przyjmuje życzenia od całego dworu. Stara rajfurka przedstawia mu małżeństwo, jako raj ziemski, ale żonaty Ambrogio, przez którego przemawia gorzkie doświadczenie, odmalowuje panu młodemu całą ohydę kobiet, ich podłości i zdrady, stylem, podobnym do stylu Boccacia w jego „Labiryncie miłości“.
 W końcu ślub się odbywa, małżonkowie całują się, a oblubienica, zrzuciwszy zawoje weselne, okazuje się paziem książęcym, Karolem z Fano. Komedja była napisana jeszcze za czasów mantuańskich; wszystkie prawie osoby, jak Fryderyk, Hipolit Calandria i Giulio Romano, są historyczne,