Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/467

torjańskiej. W wyniku tej propagandy dawni fimbrjańczycy odmówili posłuszeństwa swemu wodzowi.
 Teraz Lukullowi pozostawało tylko uwieńczyć swe czyny bohaterskie najwyższym czynem wojskowym — odwrotem. Ten jego odwrót z Mezopotamji do prowincji Azji, wykonany na czele małej a przytem zbuntowanej armji, wśród tysiąca niebezpieczeństw, w kraju nieprzyjaznym — znawcy stawiają narówni z odwrotem 10.000 Greków pod dowództwem Ksenofonta: i liczba wojska i droga była ta sama. Odwrót Lukulla powiódł się całkowicie: jak dawni bohaterowie walk baśniowych, bez strat dotarli do miejsc przeznaczonych, a stanowisko Lukulla zajął Pompejusz (r. 66).
 Zanim zajmiemy się jego osobą, opowiemy do końca historję Lukulla. W Rzymie również podnieśli głowę jego wrogowie, a przedewszystkiem rycerze-spekulanci, oburzeni uczciwem sprawowaniem rządów w prowincji azjatyckiej. Wprawdzie już Sulla, jak widzieliśmy, odebrał owym rycerzom dzierżawy azjatyckie, ale Sulla nałożył na prowincję okrutną kontrybucję za rzeź, dokonaną nad obywatelami rzymskimi, rycerzom zaś udało się wyzyskać ten tan rzeczy dla nowej, jeszcze złośliwszej spekulacji: wypożyczali oni gminom potrzebne kapitały na olbrzymie, lichwiarskie procenty. Azja doprowadzona była do rozpaczy; nader często się zdarzało, że rodzice dla opłacenia raty długu zaprzedawali dzieci w niewolę, a rycerze bez skrupułów nabijali swe kabzy. Otóż Lukullus wystąpił tu jako zbawca dręczonej prowincji: przeciw drapieżnikom zastosował środki stanowcze i mocne, obniżył nadmierne procenty i przyznał dłużnikom słuszne prolongaty w spłacaniu kapitału; cala Azja odetchnęła swobodniej, błogosławiąc imię Lukulla. Tylko lichwiarze, których brudne operacje zniweczył, byli niezadowoleni.
 Lukullus, wróciwszy do Rzymu, zrozumiał, że już nie będzie odgrywał dotychczasowej roli politycznej; ze spokojem przyjął tę nieusprawiedliwioną zmianę sytuacji w swem świetnem życiu. Miłośnik rozkoszy, lecz nie sprośnej,