Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/40

nie walczyli w wojsku rzymskiem zarówno przeciw Etruskom jak i przeciw Latynom.
 Prawda, zdarzał się ucisk; powód ku temu dawało szczególnie prawo rzymskie o zobowiązaniach dłużników, bardzo surowe dla tych ostatnich: dłużnika niewypłacalnego wierzyciel mógł wtrącić do więzienia i zakuć w kajdany. Nieraz działy się na forum sceny rozdzierające: zbiegli z więzienia plebejusze zwoływali obywateli i pokazywali im na piersiach blizny od ran otrzymanych w bitwie, a na grzbiecie blizny od uderzeń, któremi ich bito w więzieniu. Czasami dochodziło do wrzenia: w takich wypadkach konsulowie zrzekali się urzędu i jeden z nich wyznaczał na jakiś czas t. zw. dyktatora, w którym zmartwychwstawała w pelni władza królewska bez prawa prowokacji.
 Po śmierci Tarkwinjusza ucisk przybrał charakter szczególnie ostry: doprowadzeni do rozpaczy plebejusze odmówili udziału w wyprawie wojennej. Dyktatorem został mianowany Walerjusz, który ich uspokoił obietnicą, że prawo o więzieniu dłużników będzie zniesione. Ale kiedy armja po zwycięstwie wróciła do Rzymu, senat nie przyjął propozycji, wniesionej przez dyktatora. Wówczas wszyscy plebejusze uzbrojeni opuścili miasto i zajęli wzgórze między Tybrem a dopływem jego, Anienem, grożąc, że tam założą inny Rzym, plebejski.
 Patrycjusze zmuszeni byli wejść z nimi w układy. Wysłano do nich mądrego senatora z rodziny plebejskiej, Menenjusza Agryppę; ten wysłuchał gwałtownych skarg swoich towarzyszów stanowych na próżniaczą szlachtę, która uciskała lud, co podtrzymuje państwo całe swoją pracą — a potem, jak mówią, powiedział im następującą przypowieść: „Był czas, w którym części ciała ludzkiego nie stanowiły jeszcze całości, jak teraz — i każda z nich miała swoją wolę i swój głos. I pewnego razu wydało się im niesłuszne, że wszystkie pracują wyłącznie na korzyść samego żołądka, ten zaś, znajdując się w środku, nic nie robi, tylko się rozkoszuje łakociami, jakich mu dostarczają inne części ciała. Nogi oświadczy-