Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/338

ratury rzymskiej. Dramaty ich nie zachowały się do naszych czasów, jeżeli nie brać pod uwagę urywków; lecz i tego wystarczy, by usprawiedliwić wysokie mniemanie Cycerona o tych siewcach hellenizmu w Rzymie Scypjonów.
 W charakterze wszechpoety Ennjusz pisał również komedje, które jednak nie bardzo były cenione przez krytykę rzymską. W tej dziedzinie zapanowała od czasów Plauta pewna specjalizacja; kontynuatorem jego dzieła był poeta P. Terencjusz, urodzony na krótko przed śmiercią Plauta, a zmarły w młodym wieku. Pochodził on z Afryki, lecz z wychowania był Rzymianinem, bliskim Scypjona Młodszego. Dzięki niemu komedja rzymska bardziej jeszcze zbliżyla się do oryginałów greckich. Terencjusz nie uważał się za uprawnionego do przeróbki dramatów swego ulubieńca Menandra na krotochwile, lecz zachował w nich charakter djalogów, nie wahając się utracić przez to sympatji publiczności, przyzwyczajonej do plautowskich arji i duetów. Wrogowie go oskarżali, że korzystał z usług swych znakomitych przyjaciół w celu stylistycznego wygładzenia swych sztuk, i Terencjusz nie starał się obalić tego mniemania, które było raczej zaszczytnem dla niego. Wszystkie sześć jego komedji zachowały się do naszych czasów, i z uwagi na to, że Terencjusz umarł jako zupełnie młody człowiek, musimy przyznać, że rzeczywiście miał on bardzo wielki talent. Jego znaczenie literacko-historyczne jest ogromne: Terencjusz i Plautus — to natchnienie i wzór dla przyszłych poetów komicznych.
 Jeżeli warunkiem oryginalności ma być zupełne unikanie zapożyczania motywów treści, to oryginalniejszym od obu przytoczonych poetów był trzeci członek scypjonowskiego kółka Lucilius. Choć i on również nie był rodowitym Rzymianinem; mimo to jednak, pochodząc z «municipium» z prawem obywatelstwa rzymskiego, a przytem ze stanu rycerskiego, zajmował o wiele wyższe stanowisko społeczne, aniżeli dwaj poprzedni. Dzięki temu mógł, nie liczyć się z nikim, pisząc swe poezje; czyli innemi słowy, mógł zostać satyrykiem. Satyrę nie on wynalazł; słowo to (satira nie jest w bezpośred-