Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/224

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Siedziba ich ograniczyła się do północno-wschodniej części Frygji, dookoła miasta Ankiry (obecnie Angora); kraj ten zwano Galatją. Attalos ogromnie szczycił się swem zwycięstwem: ogłosił siebie królem i przyjął zaofiarowane mu przez Greków przezwisko «Attalos Zbawca» (Sôtér). Całe swe długie życie poświęcił na to, aby podnieść znaczenie ojczystego Pergamu, który dzięki niemu stal się jednym z najważniejszych centrów kultury greckiego Wschodu, narówni z Aleksandrją i Antjochją. Chociaż nie dorównywał im wielkością, lecz za to wyprzedził chociażby Antjochję pod względem swego znaczenia dla umysłowego życia ówczesnego hellenizmu. Znaczenie to jest tak wielkie, że zmuszeni jesteśmy poświęcić Pergamowi opowiadanie osobne.

36. PERGAM

Legendy starożytności nie pominęły stolicy Attalidów: był to ów pseudo-Ilion, gród Telefa, który przez nieporozumienie stał się przynętą dla armji Agamemnona, gdy ta wyruszyła przeciw Troi. Natomiast w epoce niepodległości Hellady Pergam stał na uboczu. Było to jedno z licznych warownych miast perskich, które król oddawał pod władzę «tyranów», t. j. namiestników. Położenie Pergamu na niedostępnej skale zwróciło na siebie uwagę Lizymacha, który, jakeśmy to widzieli, wybrał go za strażnicę swego skarbu, powierzywszy ten skarb mądrości i wierności Filetera. O dalszych losach Pergamu aż do chwili objęcia tronu przez Attala I (241—197) mówiliśmy już wyżej. Za jego panowania oraz za jego następcy, Eumenesa II (197—159) Pergam osiągnął najwyższy szczyt swej wielkości.
Wyprzedzając przyszłość, musimy już tu zaznaczyć, że rozkwit swój Pergam zawdzięczał przymierzu z republiką rzymską: podstawą religijną tego związku było rzekome wspólne pochodzenie od dawnej Troi. Główną ofiarą tego przymierza stali się Seleukidzi, których Attalidzi pergameńscy uważali nie bez powodu za swoich