Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/209

czały się wielką niestałością, ponieważ zawierane i niweczone były w zależności od polityki; oprócz tego Aleksander Wielki, chcąc i w tem upodobnić się do Wschodu, wprowadził dla siebie i swoich wielożeństwo, pożeniwszy pewnego dnia swych dowódców zarówno wolnych, jak i żonatych, ze znakomitemi Persjankami. Coprawda, małżeństwa te były nadzwyczaj krótkotrwale: zaraz po jego śmierci dyadochowie uwolnili się od żon ze szczepu barbarzyńskiego, tylko Seleukos, królrycerz, pozostał wiernym swej Apamie, na której cześć nawet nazwał kilka założonych przez siebie miast.
 Nic więc dziwnego, że ci spadkobiercy Aleksandra w czasach późniejszych nie krępowali się wcale. Z Eurydyką Ptolemeusz miał kilkoro dzieci, z których najstarszym był Ptolemeusz, przezwany Keraunos (Piorun). Czy on ją kochał? Trudno na to odpowiedzieć, ale jedno jest pewne, że bardziej, niż ją, kochal jedną z dam dworu, Berenikę, Macedonkę ze znakomitego rodu; nie rozwiedziony z pierwszą żoną, żył również z tą drugą, jeździł z nią w dalekie podróże morskie, gdy zakładał swe wyspiane królestwo na Archipelagu — i tu, na cudnej wyspie Kos, przyszedł na świat ich syn, również Ptolemeusz, ten co później otrzymał imię Filadelfa. Ojciec dał mu też dobre wychowanie: gdy starszego syna wychował popierany przez Eurydykę Demetrjusz z Faleronu, nauczycielem młodszego był humanista Zenodotos, późniejszy kierownik bibljoteki Muzeum. Starszy miał charakter dziki i nieokiełznany; młodszy był cichy, dobry i mądry; już wtedy uważano go za lepszego następcę tronu, niż starszego królewicza. Szczególnie tego zdania była Berenika; wpływ jej zaś na króla był wielki. Co robić? Demetrjusz kruszył kopje o swego wychowanka — zapewne nietylko z pobudek osobistych. Dynastja nie zdążyła się jeszcze utrwalić; przeciwko dziedziczeniu tronu przez starszego niktby nie oponował, lecz pozbawienie go praw na korzyść młodego mogło wywołać niebezpieczne zaburzenie — za przykład posłużyła historja dzieci Kassandra. Jednakże czar Bereniki zwyciężył: w 285 r. Ptolemeusz, będąc