Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/124

 W krainie tej do Kartaginy należało jedynie wybrzeże, już w dawnych czasach znane Fenicjanom: oni założyli tam po drugiej stronie Gibraltaru jedną ze swych najstarszych kolonji — Gades (dziś Kadys, zazwyczaj błędnie nazywany, «Kadyksem»), przy ujściu rzeki Betys (dziś Gwadalkiwir). Hamilkar postawił sobie za zadanie podbić cały półwysep dla swej ojczyzny. Kraina ta była wielce urodzajna, a przytem dzięki swemu klimatowi podobniejsza do Afryki, niż do reszty Europy. Kartagińczycy czuli się w niej jak w domu. Ówcześni Hiszpanie odznaczali się odwagą i szlachetnością, lecz dzielili się na mnóstwo plemion poszczególnych, stale wrogich w stosunku wzajemnym, wskutek czego bez potrzeby niszczyli bogatą ziemię. Dla nich więc zjednoczenie i pokój pod mądrą i przychylną władzą byłby prawdziwem dobrodziejstwem. Tak właśnie pojął swe zadanie Hamilkar. Zwolna założył on w Hiszpanji stale państwo — nietyle hiszpańskie, lub kartagińskie, ile swoje osobiste, «barkidzkie»; ale, ponieważ był wiernym synem swej ojczyzny, przeto i ona dzięki niemu stała się panią nowej prowincji, o wiele drogocenniejszej, niżeli Sycylja i Sardynja razem wzięte.
 Kiedy umarł, dzieło jego mądrze prowadził dalej zięć jego Hazdrubal, założyciel stolicy nowego państwa — «Nowej Kartaginy» — (do dzisiaj «Cartagena»). Ale za jego czasów i Rzymianie zwrócili uwagę na nowe niebezpieczeństwo, wynikające na dalekim zachodzie, Rzecz polegała na tem, że niezmordowani Grecy, mianowicie Massalijczycy, zajęli też wybrzeże hiszpańskie pod swe kolonje, które jednakże, wszystkie znajdowały się w jego wschodniej części, pomiędzy Pirenejami a rzeką Iberem (dziś: Ebro). Zagrożeni przez Kartagińczyków, naturalnie zwróciły się one do Rzymu, sprzymierzeńca swej metropolji. Otóż Rzym zawarł z Hazdrubalem traktat, który dzielił sferę wpływów obydwu mocarstw granicą rzeki Ebro.
 Po krótkotrwałem, lecz mądrem panowaniu umarł i Hazdrubal, drugi król Hiszpanji barkidzkiej; że zaś do