Strona:PL Zieliński Grecja niepodległa.pdf/374

pokoju, zamówiony u niego przez Ateny z okazji ustanowienia kultu tej bogini w r. 375. Ocalała do naszych czasów dobra kolja marmurowa tego posągu bronzowego, przechowywana w muzeum monachijskiem. Bogini trzyma w lewej ręce niemowlę Plutosa (t. j. Bogactwo); w ten sposób wyrażona jest myśl, że pokój jest źródłem bogactwa dla kraju. Wszelako wartość artystyczna posągu, oczywiście, polega nie na tej myśli, i nawet nie na przepysznej draperji, jakkolwiek ta bodaj nasamprzód zatrzymuje na sobie uwagę widza: nową zdobycz artystyczną czuje się w owem pełnem miłości macierzyńskiem spojrzeniu, jakiem bogini patrzy na tulące się do niej dzieciątko. Na tem polega postęp Kefizodota nawet w porównaniu z Palladami Fidjasza: dusza, widać, już się ocknęła; życie jej to łagodne, to burzliwe już nie opuści odtąd sztuki greckiej.
 A przecież było to dopiero ocknięcie się do życia — nie więcej; życie samo miało przyjść później. I gdyby Ateny wieku IV były równie bogate i potężne, jak były w wieku V przy Peryklesie — jak przedziwnie rozkwitłaby ich sztuka w sensie nowego, tak wdzięcznego zadania! Lecz nie: talenty jeszcze były, ale nie znajdowały już dla siebie zastosowania w zubożałym materjalnie grodzie Pallady. Zamówienia przychodziły częściowo od poszczególnych bogaczy, częściowo zaś z zagranicy, od książąt z Azji Mniejszej, którzy nauczyli się cenić sztukę grecką i szczególniej ateńską. Ta zaś inicjatywa prywatna miała zkolei wpływ na wybór tematu. Młodzi bogowie — Apollo, Artemida, Dyoniz, Afrodyta, Eros — snadniej znajdowali dla się zbyt, niż surowe bóstwa starodawne greckiego Olimpu — Zeus, Hera, Demetra, Pallada. W zastosowaniu do nich artyści nowe rozwiązywali zadania; pociągnęło to za sobą dalszy krok ku uczłowieczeniu świata bogów.
 Skopas, zresztą, był z pochodzenia nie Ateńczykiem, lecz Paryjczykiem i miał stosunki w Peloponezie: dzięki temu mógł wziąć udział w największem zadaniu architektonicznem w Grecji właściwej IV wieku — w budo-