Strona:PL Zieliński Grecja niepodległa.pdf/327

ich wewnętrzne były już nadwątlone, i fatalna klęska nad Egospotamosem («rzeką Kozią») w r. 404 położyła kres wszelkim nadziejom. Związek morski uległ rozerwaniu; Ateny stały się pod względem politycznym odosobnionem państwem greckiem, uznającem, narówni z pozostałemi, Spartę za jedyną władzę całej Hellady.
 Po wielkim blasku — wielki mrok; po nim — trzeźwe, rozproszone światło dnia, epoka powolnego ozdrowienia, zajmująca pierwszą połowę wieku IV. Epoką tą zajmować się tu nie będziemy: wchodzi ona tylko swem pierwszem z małą nadwyżką dziesięcioleciem w żywot człowieka, któremu poświęcony jest zarys niniejszy. Arystofanes, największy poeta komedji staroattyckiej, urodził się w samem zaraniu epoki Peryklesa i umarł wkrótce po r. 388.
 Nazwaliśmy Arystofanesa poetą komedji staroattyckiej: lecz to mówi zbyt mało. Komedja staroattycka jest to zjawisko tak dalece oryginalne, że samo zastosowanie doń tego nazbyt u nas zwyklego terminu — «komedja» — może zmylić czytelnika i naprowadzić go na wyobrażenie niewłaściwe.
 Zaród komedji istnieje u wielu narodów: jako zaród taki musimy uznać scenkę rodzajową, produkowaną dla śmiechu i przeto w postaci karykaturalnej, najlepiej w maskach. Dwie lub trzy osoby przebrane udają tchórzliwego złodziejaszka, oszukanego męża-glupca, szarlatana-lekarza z zamorza i t. d.; ulubioną zaprawą widowiska prawie stale bywa okładanie kijem, które do zachwytu doprowadza publiczność niewybredną pod względem dowcipu. Takie scenki rodzajowe mamy i w Grecji: tylko, że tutaj zagarnęły one, oprócz ludzkiego, także i rodzaj bosko-heroiczny, odtwarzając w pociesznych okolicznościach i bohaterów czasów zamierzchłych i władców Olimpu: Heraklesa przedstawiano, jako obżercę, Dyoniza jako tchórza, Hermesa jako złodzieja i t. d. Z tej scenki rodzajowej w Grecji rozwinęła się poważna przy całej swej wesołości komedja, wsławiona imieniem Epicharma syrakuskiego, współcześnika Eschyla: ale