lecz oddajcie ziemi jak najprędzej.[1] Cóż bowiem bardziej błogiego, jak być zmieszanym z ziemią, która wszystko piękne i wszystko dobre rodzi i żywi? Ja i tak kochałem ludzkość, a więc i teraz chętnie chciałbym mieć coś wspólnego z tem, co ludziom świadczy dobrodziejstwo. Ale już — mówił dalej —
zdaje mi się, że dusza opuszczać mię zaczyna stąd, skąd właśnie
u wszystkich ludzi zaczyna, [2] gdy ma wyjść z ciała. Jeżeli więc kto z was chce czyto dotknąć się mej prawicy, czyto popatrzyć się w moje oko, póki jeszcze żyję, niech przystąpi; ale kiedy się zakryję, [3] to proszę was, moje dzieci, niech nikt nie patrzy się na moje ciało, ani nawet wy nie. Zwołajcie jednak wszystkich Persów i sprzymierzeńców na moją mogiłę, aby mi życzyli szczęścia ze względu na to, że już będę w bezpiecznem miejscu, że nigdy nie doznam żadnego nieszczęścia, ani jeżeli będę z bogiem, [4] ani jeżeli już niczem więcej nie będę. [5] Wszystkim im zaś, ilu ich przyjdzie, okażcie wdzięczność, jak to ku czci szczęśliwego męża jest w zwyczaju, a potem ich odprawcie. [6]
«I to — mówił dalej — pamiętajcie jako moje ostatnie słowo: świadczeniem dobrodziejstw przyjaciołom będziecie mogli karać swych wrogów. Bądźcie mi teraz zdrowi, kochani synowie, i oświadczcie to także matce w mojem imieniu, i wy wszyscy, tak obecni, jako też nieobecni przyjaciele, bądźcie mi zdrowi».
Powiedziawszy to i podawszy wszystkim prawą rękę, zasłonił się, i tak skończył.[7]
- ↑ Persowie trupów nie palą, by nie zanieczyszczać świętego ognia.
- ↑ To znaczy od kończyn; naprzód sztywnieją palce rąk i nóg.
- ↑ Starożytni, czując zbliżającą się śmierć, zakrywają oblicze.
- ↑ T. j. jeżeli dusza jest nieśmiertelna.
- ↑ Jeżeli dusza ginie razem z ciałem.
- ↑ Urządzano stypę, a może i obdarzano obecnych na pogrzebie.
- ↑ Cyrus zginął na wojnie ze szczepami turańskiemi (z Massagetami); opowiadanie Xenofonta o jego śmierci nie ma historycznej wartości.
