(Lakedaemończyków) zarazem nieprzyjaznych sobie i pogranicznych za wiele krzywd (od nich doznanych) ukarcili; Atheńczykom stawiali przed oczy naczelnicy, jako piękną jest, aby pospołu z wielu a dzielnymi sprzymierzeńcy występujący do zapasu od żadnego pośledniejszymi nie okazali się, dalej że jeżeli Lakedaemończyków w Peloponnezie pokonają i panowanie swe umocnią i rozprzestrzenią, nikt już przenigdy potem inny nie odważy się wkroczyć na ich ziemię. Argejom tedy i sprzymierzeńcom ich takie zachęty i uwagi uczyniono; Lakedaemończykowie tymczasem, poszczegółowo i wedle zwyczajów wojennych, pomiędzy sobą sami tylko to co wiedzieli iż walecznym na pamięć przywiedzione ochotę zapala wypowiedzieli, świadomi że czynów dzielnych od dawności pilne ćwiczenie więcej spraw ocala niżeli słowami w krótkiej chwili nadobnie wygłoszona zachęta. Zatem uderzyły na siebie wojska, Argejowie i sprzymierzeni z wytężeniem i zapalczywością krocząc, Lakedaemończycy zaś zwolna i po dźwiękach mnogich fletnistów wedle prawa rozstawionych po szykach, nie ku czci bóstwa, ale żeby porówno wedle rytmu stąpając, posuwali się naprzód i szyk się zastępów nie rozrywał, co zwykło wśród wielkich wojsk przy nachodach na wroga dziać się. Gdy jeszcze zbliżano się do siebie, król Agis coś oto takiego zdziałać umyślił. Wojska zwykną, a pewnie wszystkie, tak iść na siebie: oto ku prawym skrzydłom swoim w czasie staré najbardziej wypychają się (obie strony) i napierają (okolić starają się) przeciw lewemu przeciwników obie strony swojém prawem (skrzydłem), ponieważ każdy pojedyńczy z obawy (odkrycia się) odsłonięte części ciała (prawą stronę ciała) jak najusilniej pod tarcz po prawej (jego) umieszczonego towarzysza podsuwa, a sądzi że zgęszczenie się to zwartych szyków najlepiej zakrywa; owoż powoduje (poczyna) ten ruch skrzydłowiec prawego skrzydła, usiłujący napięcie usunąć wrogom swoją bezbronną część ciała, a tuż za nim się cisną dla tejże obawy i inni. Podtenczas napierali (przeskrzydlali) Mantinejowie znacznie skrzydło Skiritów, jeszcze przecież znaczniej Lakedaemończycy i Tegeaci (skrzydło) Atheńczyków, o ile liczniejsze wojsko posiadali. Uląkłszy się tedy Agis aby skrzydło jego lewe okluczone nie zostało, a zauważywszy że zanadto napierają (oskrzydlają) Mantinejowie, Skiritom i Brazidasowym wojownikom znak dać kazał aby rozciągnąwszy się z szyku dotychczasowego naprzeciw Mantinejom zrównali się z Mantinejów skrzydłem, w szczerbę zaś tę rozkazał od prawego skrzydła z dwiema lochami po-
