Chociaż zasadniczo stałą cechą tzw. έγγραφος γάμος jest φερνή tj. posag, nie wynika z tego, by go nie było przy tzw. άγραφος γάμος.
Oto kilka dokumentów, dotyczących tzw. άγραφος γάμος wspomina o φερνή, przez co rozumiany jest niewątpliwie kapitał alimentacyjny, o którym mowa jest np. w Paris. 13 lub w BGU 1045 II 12, gdzie przy zamianie tzw. άγραφος γάμος na tzw. έγγραφος γάμος czytamy słowa: έχειν έτι πάλαι τήν φερνήν. Wszelako może być i tak, że ów kapitał, ofiarowany z okazji άγραφος γάμος, dopiero teraz otrzymuje nazwę φερνή. Może tu zatem zachodzić nieścisłość wyrażenia. Ale jakkolwiek by było, prawny charakter owego kapitału alimentacyjnego a prawny charakter φερνής są zupełnie różne. Widać to już z postanowień o ich zwrocie. I tak dla posagu z okazji małżeństwa pełnowartościowego ustala się pewne ścisłe terminy płatności, czego w odniesieniu do kapitału alimentacyjnego nie spotykamy ni śladu. Nie bez znaczenia też jest ten szczegół, że syryjsko-rzymski kodeks prawny z V w. p. C. przeciwstawia małżeństwo połączone z φερνή małżeństwu bez φερνή.
Jakie były skutki prawne tzw. άγραφος γάμος? W tej sprawie napotykamy na szereg niejasności. Ale prawdopodobnem jest: 1) że obie strony mogły w każdej chwili stosunek ten rozwiązać, podczas gdy przy έγγραφος γάμος mężczyzna z reguły płaci karę rozwodową. 2) Na pewno mężczyzna nie staje się κύριος swej żony. 3) Jest rzeczą pozytywnie stwierdzoną, że synowie pochodzący z άγραφος γάμος, dopóki żyje ojciec, nie mogą sporządzać testamentów, ba nawet często ojciec jest ich koniecznym spadkobiercą. Prawnie więc znajdują się oni w sytuacji upośledzonej.
Ustalenie powyższych zapatrywań w sprawie γάμος άγραφος jest zasługą Mitteisa, który jako jeden z pierwszych niejednokrotnie się nią zajmował a to zarówno w Reichsrecht u. Volksrecht in den östlichen Provinzen des römischen Kaiserreichs, str. 221–312, jak w Archiv f. Papyrusf. I str. 343 i n., jak wreszcie w Grundzüge der Papyruskunde, str. 199–230. Nim wszakże jego koncepcja się skrystalizowała, sprawa długo zaprzątała umysły uczonych; stąd literatura przedmiotu jest bogata. Zapoczątkował ją jeszcze z końcem XIX w. Revillout[1] a kontynuo-
- ↑ Précis de droit égyptien, Paryż 1902–2, I. II pp. 974–1150.
