Odkrycie takich postulatów, określenie elementów zasadniczych A, B, C,... nie było rzeczą łatwą i wymagało całych wieków długiego rozwoju umysłowego; datuje ono właściwie od Galileusza i zostało sformułowane przez Newtona. Jednym np. z takich postulatów zasadniczych mechaniki jest prawo tak zwanej bezwładności, z którem ściśle w rozwoju mechaniki wiąże się pojęcie siły i masy. Prawo bezwładności znane jest ze wszystkich podręczników fizyki każdemu początkującemu uczniowi, a mimo to tkwi w niem głębia trudności, nad rozwiązaniem których pracują dotąd najtęższe umysły filozofów i matematyków [1][2]. Przekroczylibyśmy ramy niniejszego zarysu, gdybyśmy chcieli zająć się szczegółowym rozbiorem tego ważnego pytania; pozwolimy sobie tylko poczynić pewne uwagi, mające bliższy związek z przedmiotem naszym.
Prawo bezwładności jest sformułowane przez Newtona [3] w jego tak nazwanem, „pierwszem prawie ruchu“ w sposób następujący:
„Każde ciało trwa w swym stanie spoczynku albo ruchu jednostajnego i prostoliniowego dopóty, dopóki siły zewnętrzne nie spowodują zmiany tego stanu“.
Prawo to wyraża, jak mówi Clerk Maxwell, [4] przy jakich warunkach siła zewnętrzna nie istnieje, t. j. nie działa na ciało. Pomińmy więc to, że w powyższem wyrażeniu prawa bezwładności ukrywa się zarazem i pojęcie siły zewnętrznej i zastanówmy się nad pozostałą treścią. W braku takiej siły, ciało powinno pozostawać w stanie spoczynku lub poruszać się ruchem jednostajnym po linii prostej. Jak określić stan spoczynku? Oznacza on, że ciało nie powinno zmieniać swego miejsca w przestrzeni. Lecz miejsce ciała oznaczyć możemy tylko względnie do innych ciał. Jakie więc ciała wybierzemy do porównania; czy będzie to powierzchnia ziemi, czy słońce, czy gwiazdy stałe? O ziemi wiemy, że obraca się około swej osi i obiega około słońca; słońce i gwiazdy stałe prawdopodobnie zmieniają swe miejsca w przestrzeni. Gdzież jest więc to ciało lub raczej
- ↑ Pomysł podobnej transformacyi pojęć zawdzięczamy Petersenowi, Bemerkungen über den Beweis der Satzes von der Winkelsumme des Dreiecks (Mathematische Annalen, t. XXIX).
- ↑ Przypis błędny bądź stanowiący niefortunne odniesienie się autora do innego zakresu prac Petersena niż w przypisie podano.
- ↑ Newton, Philosophiae naturalis principia mathematica“ (1687) porówn. Wł. Natanson. „Wstęp do Fizyki teoretycznej“, 1891. str. 13.
- ↑ Clerk Maxwell, Materya i ruch, przekład polski 1879.