swej był on towarzyszem moim, był towarzyszem i wielu z pomiędzy was, wraz z wami bowiem poszedł na wygnanie i razem z wami wrócił do ojczyzny[1]. I wiecie chyba, co to za człowiek był Chajrefon, z jakim on żarem rzucał się do tego, o co się pokusił. Otóż on to, pewnego razu, przybywszy do Delf, śmiał zapytać się wyroczni... nie szemrajcie, mężowie, na to, co wam mówię... zapytał się więc, czy jest człowiek, mędrszy nademnie? I odpowiedzia-
- ↑ Wygnanie demokratów przez trzydziestu oligarchów i powrót ich do Aten po upadku tyranów.
nie zdoła, wie on o wszystkiem; lecz przepowiednie jego nie zawsze człowiek ograniczonym swoim rozumem pojąć może dokładnie: nazywa go więc zawiłym, zagadkowym (λοξίας). Prorocze słowa jego wyroczni wywierały wpływ olbrzymi na sprawy domowe i publiczne narodów greckich, na wewnętrzne ich urządzenia i stosunki międzynarodowe, na zakładanie osad w dalekich krajach: stąd epitety jego „przewódzca,“ „założyciel“ (sc. miast, kolonij).
Z pomiędzy wielu świątyń z wyroczniami Apollona za „najnieomylniejszą“ uchodziła wyrocznia jego w Delfach, na południowozachodniej pochyłości Parnasu, we Fokidzie, Świątynia delfijska wzniesiona była nad szczeliną, z której wydobywała się para, odurzająca ludzi i zwierzęta. Nad samą szczeliną, w „najświętszej części świątyni“ (ἄδυτογ) stał trójnóg złoty, na którym sadzano wieszczkę, Pityją. Wieszczką początkowo bywała dziewica, następnie niewiasta po skończeniu pięćdziesięciu lat życia. Słowa, wymawiane przez odurzoną Pityją, zapisywali kapłani (prorocy) i układali z nich potem odpowiedzi dla pytających. Odpowiedź, dana Chajrefontowi, według Dyjogenesa z Laerty (2, 37), brzmiała: „ze wszystkich mężów najmędrszy jest Sokrates;“ w przypiskach zaś starożytnych (scholijach) do „Chmur“ Arystofanesa (w. 144) znajdujemy ją w formie dwuwiersza: „mądry jest Sofokles, mędrszy Eurypides, — ze wszystkich przecie mężów najmędrszy jest Sokrates.“
