(t. IV); Darras, St. Denis l’areop., Paris 1863. J. N. — 3. Exiguus (Mały) od małego wzrostu, jak jedni utrzymują; według innych zaś sam D. przybrał sobie przez pokorę ten przydomek po wstąpieniu do zakonu. Czas działalności tego męża przypada na pierwsza półowę VI w., a jej polem był Rzym. Um. między r. 540—550. Pochodził on z rodu Scytów, lecz odznaczał się wielką biegłością w greckiej i rzymskiej literaturze, zkad Kassjodor (De instit. divin. lit. c. 23), przyjaciel D’a, zalicza go do słynniejszych swojego czasu klasyków; jako zakonnik i opat jednego z rzymskich klasztorów znany był z ascetycznego życia, gorliwości o służbę Bożą i wielkiej znajomości Pisma św. Z szczególném zamiłowaniem pracował nad chronologją: owocem tej pracy było zaprowadzenie sposobu liczenia lat od Chrystusa (ab incarnatione Christi), ztad zwanego djonizjańską erą, albo cyklem. Djonizjańska era pierwszy raz znajduje się w jego cyklu wielkanocnym (cyclus paschalis), zaczyna się 754 (v. 753) od założ. Rzymu (Cf. tej Enc. III 322...). Era ta, z początku w Rzymie tylko zachowywana, stopniowo coraz dalej się upowszechniała, aż nareszcie w 10 i 11 w. otrzymała stanowczą przewagę nad innemi sposobami liczenia lat w całém chrześcjaństwie. Niemniejszą sławę zjednał sobie D. zebraniem ustaw, które podług Kassjodora w rzymskim, a podług Hinkmara w gallijskim i innych łacińskich kościołach powszechne uznanie znalazło. Zbiór ten, obejmujący kodeks powszechnego Kościoła, D. uzupełnił dodaniem 50 apost. kanonów, kanonów wydanych na synodzie w Sardyce, 138 postanowień synodów afrykańskich, oraz papiezkich dekretaljów, zaczynając od Pap. Sirycjusza (485) do Anastazego II. Ballerini podaje dokładny ich opis podług manuskryptów (Ballerini, De antiq. collect. canon. Cf. Maassen, Gesch. der Quellen d. kanon. Rechts. t. I § 562...). Imię D’a spotykamy na kilka tłumaczeniach: listu Cyryllego pko Nestorjuszowi, żywotu Pachomjusza, dwóch listów Proclusa, dzieła Grzegorza z Nyssy De creatione hominis etc. (Ceillier, Hist. des auteurs etc. t. 16 p. 220). (Hauswirth). J. N. — 4. Kartuz (D. Carthusianus), zwany także Djonizjuszem Rickel i D. z Leuwis albo Leewis, ur. 1403 r. w Rickel pod m. Looz, w prowincji Limburgskiej, wówczas należącej do djecezji Lüttich. Nie mając jeszcze 18 lat skończonych, chciał się dostać do klasztoru kartuzów w Zeelem pod Diest, a następnie do klaszt. w Roermunde. Żądania jego nie spełniono, gdyż reguła kartuzów pozwalała na przyjmowanie nowicjuszów dopiero po dojściu do 20-tu lat. D. udał się więc do Kolonji, w zamiarze studjowania filozofji i teologji. Ze szczególném zamiłowaniem oddał się egzegetyce biblijnej i napisał wkrótce rozprawę: De ente et essentia. W 21-m roku życia znowu udał się do Roermunde, wstąpił do nowicjatu i pozostawał tu do samej śmierci, t. j. przez 48 lat. Był to mąż zdumiewającej mocy i wytrwałości ciała, a sam o sobie zwykł był mawiać, że głowę ma z żelaza, a żołądek ze spiżu: na brak rzeczy potrzebnych do wygody życia i ciężkie dolegliwości był prawie zupełnie nieczułym; łatwo i chętnie znosił głód i pragnienie, zimno i, czuwanie po nocach; nigdy nie szukał przyjemności, a zmysłowa natura zdawała się być w nim całkowicie zamarłą; w jedzeniu i piciu ograniczał się do tego tylko, co jest konieczne do utrzymania życia, a żadnej uwagi nie zwracał na dawane mu potrawy, tak, że z zupełną obojętnością spożywał zepsute masło, zgniłe śledzie i robaczywe owoce. Przez trudną do uwierzenia pracowitość i niezmierną pamięć zdobył sobie niepospolitą naukę. Na piękność
