Czechy. (Zaprowadzenie chrześcjaństwa). W IV w. przed Chryst. kraj ten zajmowali Bojowie, lud celtyckiego pochodzenia, zkąd poszła jego nazwa: Boihemum, Boeheim Boehmen (Tacitus, Germania c. 28). Około 12 r. przed Chr. osiadło tu niemieckie pokolenie Markomanów pod wodzą Marboda. Pomimo to że Markomanowie (Marchmänner) na początku ery chrześc. w blizkiém pozostawali zetknięciu z Rzymianami, przez długi czas wszakże nie spotykamy u nich żadnego śladu chrześcjaństwa. Dopiero pod koniec IV w. królowa Markomanów Fritigil powzięła zamiar przyjęcia chrztu ś. Podanie głosi, że jakiś człowiek nieznany, przypadkiem z Włoch w owe okolice przybyły, opowiedział królowej o czci i sławie, których używa wybrany sługa Boży, wielki bp Ambroży. Fritigil wyprawiła posłańców z podarunkami do Medjolanu i prosiła Ambrożego o przysłanie jej piśmiennego wykładu nauki chrześc. Ambroży napisał dla niej mały katechizm. Fritigil, zdjęta czcią ku znakomitemu mężowi, pośpieszyła do Medjolanu, aby go osobiście poznać; lecz ku jej niewypowiedzianemu smutkowi święty bp tymczasem życie zakończył († 4 Kw. 397. Paulinus in vita s. Ambrosii). Wkrótce potém Hunnowie pod Attylą obalili państwo Markomanów, w którém usadowił się słowiański lud Czechów, od gór Karpackich przybyły. Czesi byli odnogą wielkiego szczepu słowiańskiego, zajmującego od półowy IV wieku niziny Dunaju, od morza Czarnego do Adrjatyckiego. W VII w. przybyli tu Kroaci i Serbowie i zajęli prowincje Illiricum i Mezję (610—640). Kroaci i Serbowie pierwsi z ludów słowiańskich porzucili pogaństwo. Według świadectwa Konstantyna Porfirogeneta, przyjęli oni chrzest „od powołanych z Rzymu prezbyterów,“ kiedy na stolicy Piotrowej siedział Jan IV (640—642), rodem z m. Salony w Dalmacji. Owi z Rzymu powołani przezbyterowie byli to prawdopodobnie niemcy, o czém świadczy wiele wyrazów niemieckich na oznaczenie rzeczy religijnych i kościelnych, przyjętych przez połud. Słowian (cf. Glagolita Clozianus ed. Barthol. Kopitar, Viennae 1836). Pomimo blizkiego sąsiedztwa z Bawarją, przez długi czas z krajem tym Czechy nie miały żadnych stosunków. Przyczyną odosobnienia był nie tyle Las Czeski (Boehmerwald), ile plemienne i językowe różnice obu tych ludów. Ztąd poszło, że chrześcjaństwo z Bawarji przeszło dopiero w IX w. do Czech, kiedy znacznie wcześniej, bo od VI i VII na południu, wzdłuż Dunaju, szerzyć się zaczęło. Podług Roczników fuldeńskich, z rozkazu króla Ludwika niemieckiego udzielono chrzest w Regensburgu czternastu znakomitym Czechom i ich towarzyszom, 13 Stycz. 845 r. (An. fuld. w Monumenta Germ. Pertz’a I 364). Jakkolwiek kronika wspomina o 14 tylko „ex ducibus Boëmanorum,“ Kościół kat. wszakże w krótkim czasie licznych już miał wyznawców w ziemi czeskiej. Pierwszym skutkiem przyjęcia chrztu przez owych 14 znakomitych czechów było sprowadzenie katolickich księży. Odtąd w przeciągu 100 lat należały Czechy do jurysdykcji biskupa regensburgskiego, i chrześcjaństwo powoli między ludem szerzyć się zaczęło. Stanowcze zwycięztwo nad pogaństwem odniósł Kościół dopiero, kiedy na jego stronę przechylił się książę czeski Borzywój z żoną swoją Ludmiłą. Kroniki nie podają przyczyn, które skłoniły Borzywoja do przyjęcia chrześcjaństwa; to tylko jest pewne, że ochrzcił go w 871 roku apostoł słowian Metodjusz (ob. Cyryll). Prawdopodobnie wpłynął na postanowienie Borzywoja Świętopełk, potężny władca Morawji, żonaty z księżniczką czeską. Pomimo to Czechy pozostały nadal w zależności
