Strona:PL Nowe Ateny cz. 1.djvu/253

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.
MUZYKA.

MUZYKA, albo Hármonia, ieſt Cżęść MATEMATYKI, z koncypowana ná urekreowanie Ludzkiego ſłuchu, ktory ſię zgodną głoſow Harmonią niewypowiedźianie delektuie. Inwentorowie MUZYKI zdáią ſię bydź Jubal naypierwſzy Lutni y Spiewánia wynáleźcá, powtorni Orpheus, Amphion, ktory MUZYKĘ Swiátu propagarunt; o ktorey piſali Euclides, Ptolemeusż, Ariſtoxenus, Bòetius, Zarlinus, Morſennus, Kircher, Schottus, &c.
Do MUZYKI náleży CONSONANTIA, aliàs głoſow rożnych dobre y miłe dobieránie, ktorego Pythagoras pierwſzym perhibetur obſervatorem; gdy bowiem koło Kowalſkich przechodźił Kuźń, y dźwięk uſłyſzał Młotow, uderzeniem, wdźięk myły cżyniących, MUZYKI Stároświeckiey Diſſonantiam, to ieſt nie zgodne głoſow dobieranie wykorrygował.
MUZYKA u Grekow ſkładałá ſię 1mô. Ex Sono, ktory ieden Acutus, drugi Gravis: 2dô. Z Konſonancyi, o ktorey dopiero mowiłem: 3tiô. Ex intervallis, álbo przećiągow między głoſami. Te Intervalla iedne ſą więkſze u Muzykow 25. ſwoie Imiona Greckie y Łáćinſkie máiące: Naprzykład Diapente, álbo Quinta. Inſze Intervalla mnieyſze: Naprzykład Ton mnieyſzy, puł tonu mnieyſzego, po Grecku Dieſis. Záżywali do MUZYKI Stron 18. każdey inne dawſzy názwiſko Greckie. Naprzykład Tetrahordum, to ieſt o Cżterech Stronach: Pentachordon, o Pięćiu Stronach: Sexachordon, O Sżeśćiu Stronách: Septichordon, o Siedmiu Stronách: Octachordon, o Ośmiu Stronách, y ták conſequenter. Oſtátnia Ośmnaſta Strona Netehiperbolæon, to ieſto oſtátnia oſtro-brzmiących. Te Strony y Konſonancyę, Grecy názywali SISTEMA MUSICUM, Łáćinnicy SCALAM, álbo MANUM MUSICAM.
Tá MUZYKA Grekow dla ſtron 18. y ich Imion była ćiężka do poięćia y obſerwowánia, dla tego Łáćinnicy od cżaſow Boécyuſza, y Swiętych Ambrożego, Auguſtyna, y Grzegorza Wielkiego, co raz krotſze Muzykom formowáli Compendia, aż do Gwidona z Aretium Miaſta Florenckiego Benedyktyna, ktory około Roku 1024. wynalazł nowy Modelusż Spiewánia, y náuczenia ſię artè Spiewáć w Europeyękich Kraiách, to ieſt z inwentował 5. Syllab zá znáki głoſow, álbo Tonow, to ieſt: UT, RE, MI, FA, SOL, LA, Aliàs wźiął pierwſze Syllaby z Strof Hymnu Kośćielnego o Swiętym JANIE Chrzćićielu owego: