cy cząstkowi, i tak samo się dzieje w fazie końcowej, przy wyjmowaniu flaszek z pieca, przy ich sortowaniu, pakowaniu i t. d. W pośrodku między temi dwiema fazami stoi właściwy wyrób szkła, czyli kształtowanie płynnej masy szklanej. Przy każdym otworze pieca pracuje grupa, która w Anglji nazywa się „hole“ (dziura) i która składa się z 1) jednego bottle maker [wyrabiającego butelki] czyli finisher [wykańczarza], 2) jednego blower [nadymacza], 3) jednego gatherer [zbieracza], 4) jednego putter up [nakładacza], lub whetter off [szlifierza] i 5) jednego taker in [odbieracza], Tych pięciu robotników cząstkowych stanowi tyleż odrębnych organów jednego i tego samego organizmu pracy, który może działać tylko jako całość, a więc przy bezpośredniej kooperacji wszystkich pięciu. Brak jednego członka paraliżuje ten pięcioczłonowy organizm. Ale piec szklarski posiada kilka otworów (w Anglji zwykle 4 do 6), z których każdy posiada tygiel gliniany z płynną masą szklaną, i również swą pięcioczłonową grupę robotniczą. Rozczłonkowanie każdej pojedynczej grupy oparte jest bezpośrednio na podziale pracy, podczas gdy związek pomiędzy różnemi jednorodnemi grupami polega na kooperacji prostej, która oszczędniej zużywa jeden ze środków produkcji, w danym wypadku piec szklarski, dzięki użytkowaniu zbiorowemu. Taki piec szklarski ze swemi 4 lub 6 grupami stanowi hutę szklaną, a rękodzielnia szklarska obejmuje większą liczbę takich hut, łącznie z urządzeniami i z robotnikami dla wstępnych i dla końcowych faz produkcji.
Wreszcie podobnie jak rękodzielnia powstaje częściowo z kombinacji różnych rzemiosł, tak samo w swym rozwoju może doprowadzić do połączenia różnych rękodziełu. Naprzykład wielkie huty szklane angielskie same sobie wyrabiają tygle gliniane, ponieważ od ich dobroci zależy udanie się wytworu. Rękodzielnia, wytwarzająca środek produkcji, łączy się tu z rękodzielnią, wytwarzającą sam produkt. Ale i odwrotnie, rękodzielnia danego produktu może być powiązana z rękodzielniami, dla których sam ten produkt jest z kolei surowcem, albo też z których wytworami ma być później połączony. Naprzykład rękodzielnia, wyrabiająca flintglas [szkło kryształowe], łączy się niekiedy ze szlifiernią szkła i z rękodzielnią odlewów mosiężnych (z tą ostatnią ze względu na metalową oprawę różnych wyrobów szklanych). Różne rękodzielnie połączone stanowią wtedy działy rękodzielni zbiorowej, mniej lub więcej odgraniczone
Strona:PL Marx Karl - Kapitał. Krytyka ekonomji politycznej, tom I, zeszyty 1-3.pdf/398
Wygląd
Wystąpił problem z korektą tej strony.