Wystąpił problem z korektą tej strony.
Posłuchajmy przez chwilę tych inspektorów fabrycznych[1].
„Fabrykant nieuczciwy zaczyna pracę o kwadrans przed 6-tą lano, czasem jeszcze wcześniej, czasem trochę później, kończy ją zaś kwadrans po 6-ej godzinie wieczorem, czasem trochę wcześniej, czasem trochę później. Urywa on po 5 minut z początku i z końca półgodzinnej przerwy, nominalnie przeznaczonej na śniadanie, obcina po 10 minut na początku i na końcu godziny obiadowej. W sobotę pracuje do kwandransa po drugiej, czasem trochę dłużej, czasem trochę krócej. Zyskuje on wówczas co następuje:
przed 6 godziną rano | 15 minut | razem w ciągu 5 dni: 300 minut |
po 6 godzinie wieczorem | 15 „ | |
na przerwie śniadaniowej | 10 „ | |
„ „ obiadowej | 20 „ | |
60 minut | ||
co sobota zaś: | ogólny zysk tygodniowy: 340 minut. | |
przed 6 godziną rano | 15 minut | |
na przerwie śniadaniowej | 10 „ | |
po 2 godz. popołud. | 15 „ |
Czyni to 5 godzin 40 minut tygodniowo, co — pomnożone przez 50 tygodni pracy po odliczeniu 2 tygodni na święta lub przypadkowe przerwy w pracy — daje 27 dni roboczych”[2].
- ↑ Okresu, obejmującego czas od powstania wielkiego przemysłu w Anglji aż do roku 1845, dotykam tylko kiedy niekiedy i odsyłam czytelnika do książki F. Engelsa, p. t. „Die Lage der arbeitenden Klasse in England. Leipzig 1845“. Jak głęboko Engels wniknął w ducha kapitalistycznego sposobu produkcji, o tem świadczą „Factory Reports“, „Reports on Mines“ i t. p.., ogłoszone po r. 1845, a w jak podziwu godny sposób potrafił on odmalować najdrobniejsze szczegóły opisywanych przez siebie stosunków, o tem świadczy najpobieżniejsze porównanie jego książki z ogłoszonemi w 18 do 20 lat później sprawozdaniami „Children’s Employment Commission“ [Komisja do zbadania pracy dzieci] z r. 1863 — 67. Sprawozdania te dotyczą mianowicie tych gałęzi przemysłu, na które ustawodawstwo fabryczne nie było jeszcze rozciągnięte aż po rok 1862, a częściowo nie jest jeszcze rozciągnięte po dziś dzień. Tutaj więc stosunki, opisywane przez Engelsa, nie zostały wcale zmienione przez nacisk zewnętrzny. Podawane przeze mnie przykłady dotyczą rozkwitu wolnego handlu po roku 1848, to jest tego bajecznego okresu, o którym przeróżni komiwojażerowie wolnego handlu, odznaczający się taką samą chyba wrzaskliwością jak ignorancją, prawią Niemcom takie cuda. Zresztą, Anglja wysunięta tu została na plan pierwszy tylko dlatego, że jest klasyczną przedstawicielką produkcji kapitalistycznej i sama jedna tylko prowadzi bieżącą statystykę spraw, o których tu mowa.
- ↑ „Suggestions etc. by Mr. L. Homer, Inspector of Factories” w „Factories Regulation Act. Ordered by the House of Commons to be printed 9 Aug. 1859“, str. 4, 5.