Strona:PL Luís de Camões - Luzyady.djvu/129

 (ok. 28). Szczyty Artabryjskie — jestto Serra de Cintra, Promontorium lunae; dziś nazywają je przylądkiem da Rocca: największa wyniosłość w zachodniéj części półwyspu.
 (ok. 37). Starożytna Masylia — dziś Dahra. Kraj ten przerznięty jest siedmiu górami tak do siebie podobnemi, iż pierwsi Portugalczycy, którzy na ten brzeg afrykański uczęszczać zaczęli, przezwali je górami „Braćmi.“
 (ok. 41). Pies trójgłowy — Cerber — według podań mitologicznych stróż piekieł poskromiony ostatecznie przez Herkulesa.
 (ok. 45). Na pamiątkę tego zwycięstwa, król Juan w pobliżu Aljubaroty założył klasztor, w którym dotąd przechowały się groby jego i żony.
 (ok. 47). Dwie królewne — wnuczki Edwarda IV króla angielskiego. Jedna, Filipina, wyszła za króla Portugalii, druga, Katarzyna, została zaślubioną Henrykowi, synowi króla Kastylii.
 (ok. 49). Hrabia Julian mszcząc się za porwanie swej córki przez króla Roderyka, sprowadził Maurów do Hiszpanii.
 (ok. 53). Kurcyusz (Curtius Marcus) młodzieniec rzymski, który poświęcił się za ojczyznę. Na „forum“ otworzyła się głęboka przepaść, kapłani zaś oświadczyli, że jeśli się nie zamknie — grozi to nieszczęściem Rzymowi, i że lud powinien rzucić w nią, co ma najlepszego; Kurcyusz uważając zbroję i odwagę za rzecz najlepszą, w pełnem uzbrojeniu wraz z koniem w tę przepaść się rzucił.
 (ok. 53). Kodrus, syn Melantosa, ostatni król Aten, podczas napadu Doryjczyków na Attykę (około 1068 r. przed Chr.) dobrowolnie oddał życie za ojczyznę. Wyrocznia przepowiedziała, iż ta strona zwycięży, której król polegnie. Kodrus, przebrany za wieśniaka, udał się do wrogów, rozdrażnił ich i zabitym został. Lud ogłosił, iż po nim nikt nie jest godzien imienia króla; wybierano już tylko archontów.
 (ok. 53). Dwaj Decyusze, ojciec i syn, poświęcili życie za ojczyznę, rzucając się w szeregi nieprzyjaciół: pierwszy w bitwie z Latynami w 340-ym r., drugi z Gallami w 295-ym r.
 (ok. 54). Henryk IV, król Kastylii, córkę swą Joannę uznał za nieprawą i przekazał tron siostrze swojej Izabelli, zaślubionej Ferdynandowi Aragońskiemu. Przed śmiercią jednak odwołał swój wyrok, naznaczając Joannę dziedziczką korony, i zaręczył ją z Alfonsem V-ym. Alfons, nie mogąc natychmiast zaślubić Joanny, gdyż blizkie pokrewieństwo wymagało dyspensy, uznał ją tymczasowo za małżonkę na zasadzie obietnicy królewskiej, i z bronią w ręku postanowił upomnieć się o jéj prawa. Na równinie Toro w 1476-ym r. stoczono wielką bitwę, w której Alfons byłby całkiem pobity, gdyby nie pomoc, jaką mu przyniósł dzielny syn jego, infant Juan. Pomimo to, siły Portugalii tak się wyczerpały, iż o zwycięskiej wojnie nadal myśleć nie było rzeczą możliwą. Kołatał wprawdzie Alfons nadaremnie o pomoc do króla francuskiego Ludwika XI i sam porywał się jeszcze do oręża, lecz bez powodzenia. Nakoniec w 1479-ym r. stanął pokój w Alcantara, mocą którego Alfons zrzekł się praw swoich, Joannę zaś zamknięto w klasztorze.
 (ok. 55). Podania umieszczaja ogród Hesperyd w Maurytanii u stóp Atlasu.
 (ok. 61). Partenope — dziś Neapol. Gród ten, według podań, wziął imię od syreny Partenopy na tém wybrzeżu pochowanéj.
 (ok. 63), Starożytna nazwa Czerwonego morza.
 (ok. 63). Nabath — Nabajoth — (patrz objaśnienia do pieśni 1, 28, ok. 84).
 (ok. 63). Myrrha, córka Cinyrasa króla Cypru a matka Adonisa, uniesiona zdrożną namiętnością, uciekła w lasy Arabii, aby ukryć swą hańbę. Tam, według podań, zamieniła się w drzewo, a łzy, które dotąd wylewa, jestto wonna żywica słynąca pod nazwą mirry.