Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/237

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

0,0005. Niemniej czynną zdaje się być kapsicyna, wywołująca natychmiast ból i parzenie skóry. W użyciu tych trucizn do celów bojowych przeszkodą nie do zwalczenia jest niemożliwość dostarczenia dostatecznych ich ilości.
Jak to łatwo jest zauważyć z rozpatrywania syntetycznych trucizn skórnych, znaczna ich ilość była używana także w charakterze lakrymatorów albo sternitów.
Trucizny, które będziemy rozpatrywali poniżej, są nieliczne. Najskuteczniejszą z nich jest iperyt, który prócz uszkodzeń skóry wywołuje bardzo poważne uszkodzenia narządów oddechowych, oczu, a następnie cały szereg zmian ogólnych.
Ponieważ celem używania tych trucizn, jako środków walki jest przedewszystkiem działanie na skórę, któremu nie mogą przeszkodzić żadne maski, grupę iperytu i grupę luizytu musimy wydzielić osobno, jako bojowe trucizny skórne.

§ 113. Iperyt.

Najważniejszym z tych środków bojowych jest bezwątpienia iperyt, który odegrał prawie rozstrzygającą rolę w ostatnich chwilach wojny światowej i w każdym razie w bardzo znacznym stopniu wpłynął na przewagę sprzymierzonych. Dlatego otrzymał on nazwę „króla gazów bojowych”.
Nazwa iperyt pochodzi od miejscowości Ypres we Francji, gdzie ten środek był użyty po raz pierwszy przez Niemców 12. II. 1917 r. Naukowa nazwa odpowiednia do wzoru chemicznego jest siarczek chlorku etylowego albo chlorek siarczku dwuglykolowego. Chemiczny wzór jego jest — Cl.CH2CH2S.CH2CH2Cl. Z tego wzoru wynika, że jest on chlorowanym w pozycji ββ t. j. w drugim zkolei atomie C, licząc od atomu z siarką siarczkiem glikolu. Prócz tego istnieją związki αα ze wzorem CH3CHClS CHClCH3 i αβ — CCl.CH.2CH2S CHCl.CH3. Z tych związków pierwszemu brak zupełnie trujących właściwości iperytu, zaś drugi jest dwa razy od niego słabszym. Również znacznie słabsze jest działanie związku OH CH2CH2S CH2CH2Cl zawierającego tylko jeden atom chloru. Otrzymano również liczne pochodne iperytu i jego homologi (związki, w których zamiast etyleno-glikolu, użyto propyleno albo butylenoglikolu), więc — S.(CH2.CH2.CH2.Cl)2. i S.(CH2CH2CH2CH2Cl)2. Są one mniej więcej czynnemi tylko w tych wypadkach, gdzie istnieje grupa CH2CH2 S CH2CH2, którą proponowano nazwać rodnikiem toksofornym, mustarylem.