Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/142

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

uczyć ani przypuszczeniem wiązania podwójnego =C=C=C ani też potrójnego −C≡C−, ani przez powstawanie pierścieni zamkniętych polimetylowych, (CH2)n, pierścienia benzolowego, lub innych. Dla związków tego rodzaju przyjęta jest hypoteza, popierana głównie przez Neff’a, o istnieniu dwuwartościowej modyfikacji węgla. Wszystkie związki tego rodzaju posiadają właściwości wyjątkowo trujące. Do tych należy przedewszystkiem czad — CO, kwas piorunujący H−O−N=C a dalej być może chloropikryna — C(NO2)Cl3, która w takim wypadku mogłaby posiadać dwie formy tautometryczne

Cl−C−N / O Cl
\ O Cl
i CCl3−N // O
\\ O

z wielką łatwością przechodzące jedna w drugą i dlatego nie dające się rozdzielić w drodze zwykłej destylacji frakcyjnej. Prawdopodobnem jest, że i w rodniku cjanu CN węgiel też jest dwuwartościowym, przynajmniej w tak zw. izonitrylach R−N=C.
Oprócz tego należy zauważyć, że w zatruciach pochodnemi pierwiastkami rozmaitej wartościowości, liczba odczynów, umiejscowienie ich i możliwe zmiany tych pochodnych w ustroju wzrastają wraz ze zmiennością wartościowości i dlatego objawy zatrucia wywoływane przez te ciała są niezmiernie złożone.

§ 79. Zależność właściwości trującej od budowy cząsteczki.

Na podstawie tych nielicznych i sprzecznych danych nie można było oprzeć teorji ogólnej, tem bardziej, że objawy zatrucia są zwykle w sposób niezwykle zawiły ze sobą powiązane. Powstało więc przekonanie, że działanie trujące zależy w gruncie rzeczy od charakteru połączeń międzycząsteczkowych czyli od budowy cząsteczkowej. Stanowi to jedyne możliwe wytłumaczenie faktu, że związki złożone z jednakowych ilości i jakości pierwiastków, mogą się jednak ogromnie różnić pod względem toksyczności.
W istocie właściwości toksyczne są niemniej chwiejne niż właściwości chemiczne i fizyczne i najmniejsze różnice budowy wywołują bardzo poważne różnice tych właściwości. Znamy bardzo liczne związki czynne optycznie, skręcające płaszczyznę polaryzacji światła, różnica pomiędzy niemi polega wyłącznie na przestrzennym układzie zupełnie tych samych zresztą ugrupowań dookoła niesymetrycznego atomu węgla. Bywają trzy rodzaje takich ciał — skręcające na lewo, skręcające w takim samym stopniu na prawo i optycznie nieczynne, stanowiące równodrobinowe mieszaniny dwóch po-